హెపటైటిస్ A, B, మరియు C: తేడాలు ఏమిటి?
"హెపటైటిస్" అనే పదం వినగానే మనలో చాలామంది ఆందోళనకు గురవుతాము, మరియు అన్ని రకాల హెపటైటిస్‌లు ఒకేలా ఉంటాయని అపోహ పడతాము. కానీ, వాస్తవం అది కాదు. హెపటైటిస్ అంటే 'కాలేయం యొక్క వాపు' (Liver Inflammation) అని అర్థం. దీనికి అనేక కారణాలు ఉన్నప్పటికీ, A, B, మరియు C అనే మూడు వేర్వేరు వైరస్‌లు అత్యంత సాధారణమైనవి. ఈ మూడు వైరస్‌లు ఒకే కుటుంబానికి చెందినవి కావు; అవి మన శరీరంపై దాడి చేసే విధానం, అవి వ్యాపించే మార్గం, మరియు అవి కలిగించే నష్టం పూర్తిగా భిన్నంగా ఉంటాయి. మీ ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకోవడానికి, ఈ మూడు రకాల హెపటైటిస్ వైరస్‌ల మధ్య తేడాలను స్పష్టంగా అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.
హెపటైటిస్ A: కలుషిత ఆహారం మరియు నీటి ప్రమాదం
హెపటైటిస్ A అనేది ప్రధానంగా 'ఫెకల్-ఓరల్' (fecal-oral) మార్గం ద్వారా వ్యాపించే ఒక వైరల్ ఇన్ఫెక్షన్. ఇది కలుషితమైన ఆహారం లేదా నీటి ద్వారా మన శరీరంలోకి ప్రవేశిస్తుంది.
ఇది ఎలా వ్యాపిస్తుంది? ఈ వైరస్, వ్యాధి సోకిన వ్యక్తి మలంలో ఉంటుంది. పరిశుభ్రత సరిగ్గా పాటించని ప్రదేశాలలో, ముఖ్యంగా వర్షాకాలంలో, ఈ వైరస్ త్రాగునీటి వనరులలో లేదా ఆహారంలో కలవవచ్చు. వరంగల్ వంటి నగరాల్లో, పరిశుభ్రత లేని వీధి ఆహారం (Street Food), కలుషితమైన నీటితో చేసిన జ్యూస్‌లు, లేదా సరిగ్గా కడగని కూరగాయల ద్వారా ఇది సులభంగా వ్యాపిస్తుంది.
వ్యాధి స్వభావం (Acute vs. Chronic): హెపటైటిస్ A అనేది 'అక్యూట్' (Acute) ఇన్ఫెక్షన్. అంటే, ఇది హఠాత్తుగా వస్తుంది, కానీ స్వల్పకాలికంగానే ఉంటుంది. ఇది దీర్ఘకాలిక (Chronic) వ్యాధిగా మారదు. లక్షణాలు (కామెర్లు, జ్వరం, వికారం, కడుపు నొప్పి) కొన్ని వారాల నుండి కొన్ని నెలల వరకు ఉండి, ఆ తర్వాత శరీరం యొక్క రోగనిరోధక శక్తి వైరస్‌ను పూర్తిగా తొలగిస్తుంది.
నివారణ: దీని నివారణ చాలా సులభం. హెపటైటిస్ Aకు చాలా సురక్షితమైన, ప్రభావవంతమైన వ్యాక్సిన్ అందుబాటులో ఉంది. అలాగే, పరిశుభ్రమైన నీరు తాగడం, ఆహారాన్ని బాగా ఉడికించి తినడం, మరియు భోజనానికి ముందు, టాయిలెట్ ఉపయోగించిన తర్వాత చేతులను సబ్బుతో శుభ్రంగా కడుక్కోవడం ద్వారా దీనిని పూర్తిగా నివారించవచ్చు.
హెపటైటిస్ B: నిశ్శబ్దంగా ఉండే దీర్ఘకాలిక ముప్పు
హెపటైటిస్ B అనేది చాలా తీవ్రమైన, ప్రమాదకరమైన కాలేయ ఇన్ఫెక్షన్. ఇది ప్రపంచవ్యాప్తంగా లక్షలాది మందిలో లివర్ సిర్రోసిస్, లివర్ క్యాన్సర్‌కు ప్రధాన కారణంగా నిలుస్తోంది.
ఇది ఎలా వ్యాపిస్తుంది? ఈ వైరస్ రక్తం, వీర్యం, మరియు ఇతర శరీర ద్రవాల ద్వారా వ్యాపిస్తుంది. దీని వ్యాప్తికి ముఖ్య కారణాలు: సురక్షితం కాని లైంగిక సంబంధం, కలుషితమైన సూదులను పంచుకోవడం (టాటూలు వేయించుకోవడం, డ్రగ్స్ వాడటం), మరియు ప్రసవ సమయంలో తల్లి నుండి బిడ్డకు సోకడం.
వ్యాధి స్వభావం (Acute vs. Chronic): హెపటైటిస్ B ఇన్ఫెక్షన్ 'అక్యూట్' (కొద్దికాలం) లేదా 'క్రానిక్' (దీర్ఘకాలికం)గా ఉండవచ్చు. ఇన్ఫెక్షన్ సోకిన పెద్దవారిలో చాలామంది కోలుకున్నా, కొందరిలో ఇది దీర్ఘకాలిక సమస్యగా మారుతుంది. ఇది ఎటువంటి లక్షణాలు చూపించకుండా, సంవత్సరాల తరబడి నిశ్శబ్దంగా కాలేయాన్ని దెబ్బతీస్తూ, చివరికి లివర్ సిర్రోసిస్ లేదా క్యాన్సర్‌కు దారితీస్తుంది.
నివారణ: హెపటైటిస్ Bకి కూడా అత్యంత ప్రభావవంతమైన వ్యాక్సిన్ అందుబాటులో ఉంది. ఇది ఇప్పుడు భారతదేశంలో పిల్లల జాతీయ టీకా షెడ్యూల్‌లో భాగం. పెద్దలు కూడా రక్త పరీక్ష చేయించుకుని, తమకు ఇమ్యూనిటీ లేకపోతే ఈ వ్యాక్సిన్ తీసుకోవచ్చు. అలాగే, సురక్షితమైన లైంగిక పద్ధతులను పాటించడం, సూదులు, రేజర్లు పంచుకోకపోవడం చాలా ముఖ్యం.
హెపటైటిస్ C: వ్యాక్సిన్ లేని 'నిశ్శబ్ద హంతకి'
ఈ మూడింటిలో, హెపటైటిస్ సిని 'నిశ్శబ్ద హంతకి' (Silent Killer) అని పిలుస్తారు, ఎందుకంటే దీనికి వ్యాక్సిన్ లేదు మరియు ఇది తరచుగా దీర్ఘకాలిక వ్యాధిగా మారుతుంది.
ఇది ఎలా వ్యాపిస్తుంది? హెపటైటిస్ C ప్రధానంగా రక్తం నుండి రక్తానికి వ్యాపిస్తుంది. దీని వ్యాప్తికి అత్యంత సాధారణ మార్గం కలుషితమైన సూదులను పంచుకోవడం (ఉదాహరణకు, డ్రగ్స్ తీసుకునేవారిలో). 1990లకు ముందు, రక్త మార్పిడి ద్వారా కూడా ఇది వ్యాపించేది, కానీ ఇప్పుడు రక్తాన్ని క్షుణ్ణంగా పరీక్షించడం వలన ఆ ప్రమాదం తగ్గింది. సురక్షితం కాని పద్ధతుల్లో టాటూలు వేయించుకోవడం, పచ్చబొట్లు పొడిపించుకోవడం, మరియు అరుదుగా లైంగిక సంపర్కం ద్వారా కూడా ఇది సోకే అవకాశం ఉంది.
వ్యాధి స్వభావం (Acute vs. Chronic): హెపటైటిస్ సి సోకిన వారిలో 70-80% మందికి ఇది దీర్ఘకాలిక ఇన్ఫెక్షన్‌గా మారుతుంది. ఇది దశాబ్దాల పాటు ఎలాంటి లక్షణాలు లేకుండా ఉండి, కాలేయాన్ని నెమ్మదిగా నాశనం చేస్తుంది. ఇది బయటపడే సమయానికి, లివర్ సిర్రోసిస్ లేదా లివర్ క్యాన్సర్ దశకు చేరుకునే ప్రమాదం ఉంది.
నివారణ: హెపటైటిస్ సికి ప్రస్తుతం ఎలాంటి వ్యాక్సిన్ అందుబాటులో లేదు. నివారణ అనేది కేవలం మన జాగ్రత్తపైనే ఆధారపడి ఉంటుంది. సూదులను ఎప్పుడూ పంచుకోకపోవడం, ఇతరుల బ్లేడ్లు, రేజర్లు, టూత్ బ్రష్‌లు వాడకపోవడం, మరియు టాటూల కోసం శుభ్రమైన, స్టెరిలైజ్ చేసిన సూదులను మాత్రమే ఉపయోగిస్తున్నారని నిర్ధారించుకోవడం చాలా ముఖ్యం.
కీలక తేడాలు: ఒక్క చూపులో
వ్యాప్తి: A (ఆహారం/నీరు) | B (శరీర ద్రవాలు) | C (రక్తం) స్వభావం: A (అక్యూట్ - స్వల్పకాలికం) | B (అక్యూట్ లేదా క్రానిక్) | C (ప్రధానంగా క్రానిక్) వ్యాక్సిన్: A (ఉంది) | B (ఉంది) | C (లేదు)
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
హెపటైటిస్ లక్షణాలు ఏమిటి?
సాధారణంగా కామెర్లు (కళ్లు, చర్మం పచ్చబడటం), ముదురు రంగు మూత్రం, విపరీతమైన అలసట, వికారం, వాంతులు, కడుపు నొప్పి, మరియు జ్వరం వంటివి ఉంటాయి. అయితే, హెపటైటిస్ బి, సి లలో దీర్ఘకాలిక దశలో ఎలాంటి లక్షణాలు కనిపించకపోవచ్చు.
హెపటైటిస్ బి, సిలకు చికిత్స ఉందా?
అవును. హెపటైటిస్ బిని పూర్తిగా నయం చేయడం కష్టం కానీ, వైరస్‌ను అదుపులో ఉంచి, లివర్ డ్యామేజ్‌ను ఆపే శక్తివంతమైన యాంటీ-వైరల్ మందులు అందుబాటులో ఉన్నాయి. హెపటైటిస్ సికి ఇప్పుడు అద్భుతమైన మందులు (Direct-Acting Antivirals) అందుబాటులోకి వచ్చాయి. 3 నుండి 6 నెలల కోర్సు ద్వారా, 95% కంటే ఎక్కువ మందిలో వైరస్‌ను పూర్తిగా నయం చేయవచ్చు.
నాకు ప్రమాదం ఉందో లేదో ఎలా తెలుసుకోవాలి?
ఒక సాధారణ రక్త పరీక్ష ద్వారా మీకు హెపటైటిస్ ఎ, బి, లేదా సి ఇన్ఫెక్షన్ ఉందో లేదో, లేదా మీకు వ్యాక్సిన్ల ద్వారా రక్షణ ఉందో లేదో తెలుసుకోవచ్చు.
హెపటైటిస్ A, B, మరియు C అనేవి మూడు వేర్వేరు వ్యాధులు, వాటిని నివారించే పద్ధతులు కూడా వేరు. హెపటైటిస్ A కోసం పరిశుభ్రత ముఖ్యం. హెపటైటిస్ B, C లు చాలా ప్రమాదకరమైనవి, కానీ నివారించదగినవి. వ్యాక్సిన్ అనేది హెపటైటిస్ A మరియు B లకు మనకు ఉన్న అత్యంత శక్తివంతమైన రక్షణ. హెపటైటిస్ సికి వ్యాక్సిన్ లేదు కాబట్టి, అవగాహన, సురక్షితమైన పద్ధతులు పాటించడం ఒక్కటే మార్గం.
ఈ వ్యాధులపై మీకున్న సందేహాలను క్రింద కామెంట్లలో పంచుకోండి. ఈ విలువైన సమాచారాన్ని మీ స్నేహితులతో షేర్ చేసి, వారిలో కూడా అవగాహన కల్పించండి!
మరిన్ని ఆర్టిల్స్ కోసం telugu13.com ను అనుసరించండి.
