మన ఆధ్యాత్మిక కథల మాలలో తొమ్మిదవ ముత్యంతో మీ ముందున్నాను. ఇచ్చిన మాటకు కట్టుబడటం ఎంత గొప్పదో తెలిపే దానశీలి బలి చక్రవర్తి కథను ఇప్పుడు విందాం.
కథ: పూర్వం రాక్షస వంశంలో, గొప్ప విష్ణు భక్తుడైన ప్రహ్లాదుని మనవడు, బలి అనే చక్రవర్తి ఉండేవాడు. బలి చక్రవర్తి మహా బలశాలి, పరాక్రమవంతుడే కాక, అంతకు మించిన దానశీలి. ఆయన తన గురువైన శుక్రాచార్యుని మార్గనిర్దేశంలో, తన బలంతో ముల్లోకాలను జయించి, దేవతల రాజైన ఇంద్రుడిని సైతం ఓడించి స్వర్గానికి అధిపతి అయ్యాడు.
బలి చక్రవర్తి పాలనలో ప్రజలు సుఖశాంతులతో ఉన్నా, దేవతలు తమ రాజ్యాన్ని కోల్పోయి దిక్కులేనివారయ్యారు. అప్పుడు దేవతల తల్లి అదితి, తన కుమారుల దుస్థితిని చూసి, శ్రీ మహావిష్ణువు కోసం కఠోర తపస్సు చేసింది. ఆమె భక్తికి మెచ్చిన శ్రీహరి, ఆమెకు కుమారుడిగా జన్మించి, దేవతల కష్టాలు తీరుస్తానని మాట ఇచ్చాడు. ఆ ప్రకారంగానే, అదితికి వామనుడు అనే పేరుతో ఒక పొట్టి బ్రాహ్మణ బాలుడిగా జన్మించాడు.
ఇదే సమయంలో, బలి చక్రవర్తి తన అధికారాన్ని సుస్థిరం చేసుకోవడానికి నర్మదా నది ఒడ్డున ఒక గొప్ప యాగం తలపెట్టాడు. యాగం సందర్భంగా, తన దగ్గరకు వచ్చి ఎవరు ఏమి అడిగినా లేదనకుండా దానం చేస్తానని ప్రకటించాడు.
ఆ యాగశాలకు, చేతిలో గొడుగు, నుదుట విభూది రేఖలతో, దివ్యమైన తేజస్సుతో వామనుడు ప్రవేశించాడు. ఆ బాలుడిని చూడగానే బలి చక్రవర్తి సింహాసనం నుండి లేచి, ఎంతో గౌరవంగా స్వాగతించి, పాదాలు కడిగి, "మహాత్మా! మీ రాకతో నా యాగం ధన్యమైంది. మీకు ఏమి కావాలో కోరుకోండి, తప్పక ఇస్తాను," అని అన్నాడు.
దానికి వామనుడు చిరునవ్వుతో, "రాజా! నాకు పెద్ద కోరికలేవీ లేవు. నేను తపస్సు చేసుకోవడానికి నా పాదాలతో మూడు అడుగుల నేల దానం చేస్తే చాలు," అని వినయంగా అడిగాడు.
ఆ చిన్న కోరికకు బలి చక్రవర్తి నవ్వి, "ఓ బ్రాహ్మణ బాలుడా! నా దగ్గరకు వచ్చి ఇంత చిన్న కోరిక కోరావేంటి? రాజ్యాలు, సంపదలు కోరుకో, ఇస్తాను," అన్నాడు. కానీ వామనుడు తనకు మూడడుగుల నేల మాత్రమే చాలని పట్టుబట్టాడు. సరేనని బలి చక్రవర్తి దానం చేయడానికి సిద్ధపడ్డాడు.
ఇంతలో, రాక్షస గురువైన శుక్రాచార్యుడు తన దివ్యదృష్టితో వచ్చింది సాక్షాత్తూ శ్రీ మహావిష్ణువని గ్రహించాడు. ఆయన బలి చక్రవర్తిని పక్కకు పిలిచి, "రాజా! వచ్చింది సామాన్య బాలుడు కాదు, నిన్ను నాశనం చేయడానికి వచ్చిన విష్ణుమూర్తి. దానం ఇస్తానని మాట ఇవ్వకు, వెనక్కి తగ్గు," అని హెచ్చరించాడు.
దానికి బలి చక్రవర్తి, "గురువర్యా! సాక్షాత్తూ ఆ శ్రీహరే నా దగ్గరకు చేయి చాచి వచ్చాడంటే, అంతకన్నా అదృష్టం ఏముంటుంది? ఇచ్చిన మాటకు కట్టుబడటమే నా ధర్మం. ప్రాణం పోయినా సరే, మాట తప్పను," అని నిశ్చయంగా చెప్పాడు.
దానధార పోయడానికి బలి చక్రవర్తి కమండలాన్ని చేతిలోకి తీసుకోగా, శుక్రాచార్యుడు సూక్ష్మరూపంలో ఆ కమండలం ముక్కుకు అడ్డుపడ్డాడు. అది గ్రహించిన వామనుడు, ఒక దర్భపుల్లతో కమండలం ముక్కును పొడవగా, అది శుక్రాచార్యుని కంటికి తగిలి, ఆయన ఒంటికన్ను పోయింది. వెంటనే నీటిధార బయటకు వచ్చి, దానం పూర్తయింది.
మాట తీసుకున్న మరుక్షణమే వామనుడు ఆకాశమంత ఎత్తుకు పెరగడం ప్రారంభించాడు. ఆయన తన భయంకరమైన త్రివిక్రమ రూపాన్ని ప్రదర్శించాడు. ఒక పాదంతో భూలోకాన్ని, రెండవ పాదంతో స్వర్గలోకాన్ని, ఆకాశాన్ని మొత్తం ఆక్రమించాడు.
అప్పుడు ఆయన బలి చక్రవర్తితో, "రాజా! రెండు అడుగులతో నీ సర్వ రాజ్యాన్ని కొలిచాను. నీవు మాట ఇచ్చిన మూడవ అడుగును ఎక్కడ పెట్టమంటావు?" అని గంభీరంగా అడిగాడు.
బలి చక్రవర్తి ఏమాత్రం చలించకుండా, చేతులు జోడించి, "ప్రభూ! నా రాజ్యం కన్నా నా దేహం గొప్పది కాదు. ఈ మూడవ అడుగును నా శిరస్సుపై ఉంచి, నీ మాటను నువ్వు నిలబెట్టుకో," అని తన తలను వంచి చూపాడు.
బలి చక్రవర్తి దాన గుణానికి, మాట నిలబెట్టుకునే తత్వానికి, అహంకారాన్ని విడిచిపెట్టిన వినయానికి శ్రీహరి ఎంతో ప్రసన్నుడయ్యాడు. ఆయన తన పాదాన్ని బలి చక్రవర్తి తలపై ఉంచి, అతడిని పాతాళ లోకానికి అధిపతిని చేశాడు. అంతేకాక, అతనికి చిరంజీవత్వాన్ని ప్రసాదించి, తానే స్వయంగా అతని రాజ్యానికి ద్వారపాలకుడిగా ఉంటానని వరం ఇచ్చాడు.
నీతి: ఇచ్చిన మాటకు కట్టుబడి ఉండటం మానవుని ప్రథమ ధర్మం. సంపద, అధికారం కన్నా సత్యం, ధర్మం గొప్పవి. అహంకారాన్ని విడిచి భగవంతునికి శరణాగతి చెందితే, పతనం కాదు, ఉన్నతమైన స్థానం లభిస్తుంది.
ముగింపు : బలి చక్రవర్తి కథ దాన గుణానికి, సత్యనిరతికి ఒక గొప్ప ఉదాహరణ. గురువు వారించినా, సర్వస్వం కోల్పోతానని తెలిసినా, ఇచ్చిన మాటకు కట్టుబడిన ఆయన వ్యక్తిత్వం ఆదర్శనీయం. అహంకారాన్ని వీడి, భగవంతునికి తన శిరస్సును అర్పించడం ద్వారా, ఆయన నాశనం కాలేదు, బదులుగా భగవంతుని శాశ్వతమైన అనుగ్రహాన్ని, పాతాళ లోకానికి ఆధిపత్యాన్ని పొందాడు.
దానం యొక్క గొప్పతనాన్ని తెలిపే ఈ కథ మిమ్మల్ని ఆలోచింపజేసిందని భావిస్తున్నాము. రేపు పదవ రోజు కథలో, ప్రాణికోటిపై దయకు పరాకాష్టగా నిలిచిన "శిబి చక్రవర్తి త్యాగం" గురించి తెలుసుకుందాం. మళ్ళీ రేపు కలుద్దాం!
