భగవద్గీత: పదవ రోజు - అధ్యాయం 10: విభూతి యోగం
తొమ్మిదవ అధ్యాయంలో "రాజ విద్య" అనే పరమ రహస్యమైన జ్ఞానాన్ని విన్న తర్వాత, అర్జునుడి స్థితి పూర్తిగా మారిపోయింది. అతనిలోని సందేహాలు పటాపంచలయ్యాయి, విషాదం తొలగిపోయింది. దాని స్థానంలో అనంతమైన ప్రేమ, భక్తి, మరియు మరింత తెలుసుకోవాలనే తీవ్రమైన జిజ్ఞాస ఉప్పొంగాయి. భగవంతుని మాటలు అమృతంలా అనిపించాయి, ఎంత విన్నా తనివి తీరడం లేదు. "కృష్ణా! నీ మహిమల గురించి, నీ స్వరూపం గురించి మళ్ళీ మళ్ళీ వినాలని ఉంది, దయచేసి ఇంకా చెప్పు" అని ప్రార్థించాడు. భక్తుడు ప్రేమతో అడిగినప్పుడు, భగవంతుడు కాదనగలడా? ఈ ప్రేమపూర్వకమైన సంభాషణే పదవ అధ్యాయం, "విభూతి యోగం". "విభూతి" అంటే ఐశ్వర్యం, మహిమ, లేదా వైభవం. ఈ అనంతమైన సృష్టిలో, మనం భగవంతుడిని ప్రతిచోటా ఎలా చూడవచ్చో, ప్రతి గొప్ప వస్తువులో ఆయన వైభవాన్ని ఎలా దర్శించవచ్చో శ్రీకృష్ణుడు ఈ అధ్యాయంలో స్వయంగా వివరిస్తాడు.
"నా మూలం దేవతలకు కూడా తెలియదు"
శ్రీకృష్ణుడు తన బోధనను ఉన్నత స్థాయికి తీసుకువెళుతూ, "అర్జునా! నా యొక్క పరమమైన, శ్రేష్ఠమైన మాటలను మరల విను. నీ హితాన్ని కోరి చెబుతున్నాను" అని ప్రారంభిస్తాడు. "నా పుట్టుక యొక్క మూలాన్ని దేవతలు గానీ, మహర్షులు గానీ తెలుసుకోలేరు. ఎందుకంటే, ఆ దేవతలందరికీ, మహర్షులందరికీ కూడా నేనే మూల కారణం (అహమాదిర్హి దేవానాం మహర్షీణాం చ సర్వశః)." ఇది చాలా లోతైన వాక్యం. మనమందరం దేవుడిని సృష్టికర్త అంటాము, కానీ ఆ సృష్టికర్తకు మూలం ఏమిటని అన్వేషించడం మన బుద్ధికి అందని విషయం. ఎవరైతే నన్ను "పుట్టుక లేనివాడిగా, ఆది లేనివాడిగా, సర్వ లోకాలకు అధిపతిగా" తెలుసుకుంటారో, అటువంటి మనుషులు మోహం నుండి విముక్తులై, సర్వ పాపాల నుండి విడిపించబడతారు అని శ్రీకృష్ణుడు అభయమిస్తాడు.
సర్వస్వం నా నుండే పుడుతున్నాయి (చతుశ్లోకి గీత)
ఈ అధ్యాయంలో భగవద్గీతకే గుండెకాయ వంటి నాలుగు అత్యంత ముఖ్యమైన శ్లోకాలు ఉన్నాయి (10.8 నుండి 10.11 వరకు). వీటినే "చతుశ్లోకి గీత" అంటారు. ఇవి గీతాసారానికి సంక్షిప్త రూపం.
"అహం సర్వస్య ప్రభవో మత్తః సర్వం ప్రవర్తతే |
ఇతి మత్వా భజంతే మాం బుధా భావసమన్వితాః ||"
"సమస్త సృష్టికి మూలకారణం నేనే. నా నుండియే ఈ సర్వం ప్రవర్తిస్తోంది (నడుస్తోంది). ఈ రహస్యాన్ని తెలుసుకున్న జ్ఞానులు, నా యందు ప్రేమపూర్వకమైన భక్తి భావంతో నన్ను సేవిస్తారు."
"వారి మనసులు నా యందే లగ్నమై ఉంటాయి (మచ్చిత్తా). వారి ప్రాణాలు నాకే అంకితమై ఉంటాయి (మద్గతప్రాణా). వారు ఎల్లప్పుడూ నా గురించే ఒకరికొకరు చెప్పుకుంటూ, నా గురించే చర్చిస్తూ, నా యందే సంతోషిస్తారు, రమిస్తారు."
"అలా నిరంతరం ప్రేమతో నన్ను సేవించే భక్తులకు, నేను 'బుద్ధి యోగాన్ని' (జ్ఞానాన్ని) ప్రసాదిస్తాను. దాని ద్వారా వారు నన్నే చేరుకుంటారు."
"వారిపై ఉన్న కరుణతో, వారి హృదయంలో ఆత్మరూపంలో నివసిస్తూ, అజ్ఞానం అనే చీకటిని, జ్ఞానమనే ప్రకాశవంతమైన దీపంతో నేనే స్వయంగా నాశనం చేస్తాను." ఈ నాలుగు శ్లోకాలు భగవంతునికి, భక్తునికి మధ్య ఉన్న ప్రేమపూర్వకమైన, జ్ఞానయుక్తమైన సంబంధాన్ని సంపూర్ణంగా వివరిస్తాయి.
అర్జునుడి సంపూర్ణ అంగీకారం: "నువ్వే పరబ్రహ్మవి!"
ఈ అమృత వాక్కులను విన్న అర్జునుడు పులకించిపోతాడు. అతని సందేహాలన్నీ నివృత్తి అయ్యాయి. అతను శ్రీకృష్ణుడిని కేవలం మిత్రుడిగా, సారథిగా చూడటం లేదు. అతను సంపూర్ణ శరణాగతితో, భక్తితో ఇలా ప్రకటిస్తాడు: "కృష్ణా! నువ్వే పరబ్రహ్మవు, నువ్వే పరమ పవిత్రమైన ధామమవు. నువ్వు శాశ్వతుడవు, దివ్య పురుషుడవు, ఆది దేవుడవు, పుట్టుక లేనివాడవు, సర్వవ్యాపివి అని అసితుడు, దేవలుడు, వ్యాసుడు వంటి మహర్షులందరూ, ఇప్పుడు స్వయంగా నువ్వూ నాకు చెబుతున్నావు. నువ్వు చెప్పినదంతా అక్షరాలా సత్యమని నేను నమ్ముతున్నాను. నీ దివ్యమైన స్వరూపాన్ని దేవతలు గానీ, దానవులు గానీ ఎవరూ పూర్తిగా తెలుసుకోలేరు." ఈ మాటలు అర్జునుడి సంపూర్ణ విశ్వాసాన్ని చూపిస్తాయి. ఇప్పుడు, అతను జ్ఞానాన్ని పొందడానికి సిద్ధంగా ఉన్నాడు.
"నీ విభూతులను ఎలా దర్శించాలి?" - అర్జునుడి ప్రశ్న
భగవంతుడు సర్వవ్యాపి అని అంగీకరించిన తర్వాత, అర్జునుడికి ఒక ఆచరణాత్మకమైన సందేహం వస్తుంది. "ఓ యోగీశ్వరా! నేను నిరంతరం నిన్ను ధ్యానిస్తూ, నిన్ను ఎలా తెలుసుకోగలను? ఓ భగవంతుడా! ఏయే రూపాలలో నేను నిన్ను స్మరించాలి (ధ్యానించాలి)? నీ యోగశక్తిని, నీ విభూతులను దయచేసి నాకు వివరంగా మళ్ళీ చెప్పు. నీ అమృత వాక్కులను ఎంత విన్నా నాకు తనివి తీరడం లేదు (భూయః కథయ తృప్తిర్హి శృణ్వతో నాస్తి మేऽమృతమ్)." ఇది ఒక భక్తుడి ఆర్తి. దేవుడు అంతటా ఉన్నాడని తెలుసు, కానీ నా కళ్ళకు కనిపించే ఈ ప్రపంచంలో, నేను ఆయనను స్పష్టంగా ఎక్కడ చూడగలను? దేనిని చూసినప్పుడు "ఆహా, ఇది భగవంతుని మహిమ" అని నేను గుర్తుపట్టగలను? అని అర్జునుడు అడుగుతున్నాడు.
భగవంతుని అనంత మహిమలు - "నేను అందరిలో ఆత్మను"
అర్జునుడి ప్రేమపూర్వకమైన ప్రశ్నకు శ్రీకృష్ణుడు సమాధానం చెప్పడం ప్రారంభిస్తాడు. "అర్జునా! నా దివ్యమైన విభూతులకు అంతం లేదు. అవి అనంతమైనవి. కాబట్టి, వాటిలో కేవలం కొన్ని ముఖ్యమైన వాటిని మాత్రమే నీకు వివరిస్తాను" అని అంటాడు. మొట్టమొదట, శ్రీకృష్ణుడు అత్యంత ముఖ్యమైన విభూతిని చెబుతాడు: "అహమాత్మా గుడాకేశ సర్వభూతాశయస్థితః |" "అర్జునా! నేను సమస్త ప్రాణుల హృదయాలలో ఉన్న 'ఆత్మ'ను." ఆయన కేవలం బయట ప్రపంచంలోనే కాదు, మనందరి లోపల ఉన్న చైతన్యమే ఆయన. అంతేకాదు, "సమస్త ప్రాణులకు ఆది (పుట్టుక), మధ్య (స్థితి), మరియు అంతం (లయం) కూడా నేనే." ఈ సత్యాన్ని చెప్పిన తర్వాత, శ్రీకృష్ణుడు బయట ప్రపంచంలోని తన విభూతులను జాబితా తయారు చేయడం ప్రారంభిస్తాడు. ప్రతి వర్గంలోనూ, ఏది అత్యంత శ్రేష్ఠమైనదో, శక్తివంతమైనదో, అది తానేనని చెబుతాడు.
ప్రకృతిలో, దేవతలలో నా విభూతులు
- "ఆదిత్యులలో (సూర్యుని కుమారులు) నేను 'విష్ణువు'ను."
- "జ్యోతిస్సులలో (ప్రకాశించే వాటిలో) కిరణాలు గల 'సూర్యుడిని'."
- "రుద్రులలో నేను 'శంకరుడిని' (శివుడు)."
- "వసువులలో నేను 'అగ్నిని'."
- "పర్వతాలలో నేను 'మేరు పర్వతాన్ని'."
- "జలాశయాలలో నేను 'సముద్రాన్ని'."
- "మహర్షులలో నేను 'భృగువు'ను, గంధర్వులలో నేను 'చిత్రరథుడిని', సిద్ధులలో నేను 'కపిల ముని'ని."
- "యజ్ఞాలలో నేను 'జప యజ్ఞాన్ని' (నామస్మరణ)."
- "స్థావరములలో (కదలని వాటిలో) నేను 'హిమాలయ పర్వతాన్ని'."
జీవులలో, గుణాలలో నా విభూతులు
- "వృక్షాలలో నేను 'అశ్వత్థ వృక్షాన్ని' (రావి చెట్టు)."
- "ఏనుగులలో నేను 'ఐరావతాన్ని'."
- "గుర్రాలలో నేను అమృతం నుండి పుట్టిన 'ఉచ్చైశ్రవాన్ని'."
- "మనుషులలో నేను 'మహారాజు'ను."
- "ఆయుధాలలో నేను 'వజ్రాయుధాన్ని'."
- "ఆవులలో నేను కోరికలు తీర్చే 'కామధేనువు'ను."
- "సర్పాలలో నేను 'వాసుకి'ని, నాగులలో నేను 'అనంతుడిని'."
- "వేదాలలో నేను 'సామవేదాన్ని'."
- "ఇంద్రియాలలో నేను 'మనసు'ను."
- "ప్రాణులలో నేను 'చైతన్యాన్ని' (consciousness)."
పాండవులలో... అర్జునుడు!
శ్రీకృష్ణుడు ఈ జాబితాలో అర్జునుడికి ఒక గొప్ప ఉత్సాహాన్ని, భరోసాని ఇస్తాడు.
- "దానవులలో నేను 'ప్రహ్లాదుడిని'."
- "ఆయుధాలు ధరించిన వారిలో నేను 'శ్రీరాముడిని'."
- "చేపలలో నేను 'మకరాన్ని' (మొసలి/షార్క్)."
- "నదులలో నేను 'గంగా నదిని'."
- "వృష్ణి వంశస్థులలో నేను 'వాసుదేవుడిని' (అంటే నేనే)."
- "పాండవులలో నేను 'ధనంజయుడిని' (అర్జునుడనైన నిన్ను!)" ఈ మాట అర్జునుడికి ఎంతటి ఆత్మవిశ్వాసాన్ని ఇచ్చి ఉంటుంది! అర్జునుడిలో ఉన్న శ్రేష్ఠత, అతని పరాక్రమం, అతని ఏకాగ్రత, అదంతా భగవంతుని విభూతి యొక్క అంశేనని స్వయంగా భగవంతుడే చెప్పడం, అతడిని యుద్ధానికి సిద్ధం చేయడంలో ఇది ఒక ముఖ్యమైన ఘట్టం.
"ఈ జగత్తు నా ఒక్క అంశతో నిలిచి ఉంది"
ఈ అనంతమైన జాబితాను చెప్పిన తర్వాత, శ్రీకృష్ణుడు ఒక అద్భుతమైన ముగింపు వాక్యం చెబుతాడు. "అర్జునా! నా దివ్య విభూతులకు అంతం లేదు. నేను చెప్పినదంతా కేవలం ఉదాహరణ మాత్రమే." "యద్యద్విభూతిమత్సత్త్వం శ్రీమదూర్జితమేవ వా | తత్తదేవావగచ్ఛ త్వం మమ తేజోऽంశసంభవమ్ ||" "లోకంలో ఐశ్వర్యవంతమైనది, సౌందర్యవంతమైనది, లేదా శక్తివంతమైనది ఏ వస్తువు ఉన్నా సరే, అదంతా నా తేజస్సు యొక్క ఒక్క అంశ (చిన్న భాగం) నుండి పుట్టిందని తెలుసుకో." అంటే, మనం ఒక గొప్ప పర్వతాన్ని చూసినా, ఒక అందమైన పువ్వును చూసినా, ఒక గొప్ప నాయకుడిని చూసినా, ఒక అద్భుతమైన సంగీతాన్ని విన్నా... ఆ గొప్పదనానికి, ఆ అందానికి, ఆ శక్తికి మూలం ఆ భగవంతుడే అని మనం స్మరించుకోవాలి.
చివరగా, ఒక్క వాక్యంలో ఈ అధ్యాయ సారాన్ని ముగిస్తాడు: "విష్టభ్యాహమిదం కృత్స్నమేకాంశేన స్థితో జగత్ ||" "అర్జునా! ఇంత వివరంగా చెప్పడం ఎందుకు? నా ఒక్క అంశ ఈ సమస్త జగత్తును వ్యాపించి, ధరించి ఉన్నాను." ఈ అనంత విశ్వం మొత్తం, ఆ పరమాత్మ యొక్క అనంతమైన వైభవంలో ఒక చిన్న భాగం మాత్రమే!
ముగింపు
పదవ అధ్యాయం, విభూతి యోగం, మన దృష్టిని మార్చే అద్భుతమైన జ్ఞానం. ఇది మనకు దేవుడిని చూడటానికి ఒక కొత్త కళ్ళజోడును ఇస్తుంది. భగవంతుడు ఎక్కడో లేడు; ఆయన ఈ సృష్టిలోని ప్రతి అణువులో, ముఖ్యంగా ప్రతి గొప్పతనంలో, ప్రతి అందంలో, ప్రతి శక్తిలో ప్రకాశిస్తూ ఉన్నాడు. సూర్యుని తేజస్సును చూసినప్పుడు, గంగా నది పవిత్రతను చూసినప్పుడు, ఒక గొప్ప వ్యక్తి యొక్క ప్రతిభను చూసినప్పుడు, అది భగవంతుని మహిమేనని మనం స్మరించుకోవాలి. ఈ అభ్యాసం మన జీవితాన్ని నిరంతర ధ్యానంగా, నిరంతర ఆరాధనగా మారుస్తుంది. ఈ అనంతమైన వైభవాన్ని మాటల ద్వారా విన్న అర్జునుడికి, ఇప్పుడు దానిని ప్రత్యక్షంగా చూడాలనే కోరిక కలుగుతుంది. అదే మనల్ని 11వ అధ్యాయమైన "విశ్వరూప సందర్శన యోగానికి" తీసుకువెళుతుంది.
మీరు మీ రోజువారీ జీవితంలో భగవంతుని విభూతిని ఎక్కడ చూస్తారు? ఈ అధ్యాయంలో మిమ్మల్ని అత్యంత ఆకట్టుకున్న విభూతి ఏది? మీ అభిప్రాయాలను క్రింద కామెంట్స్ రూపంలో పంచుకోండి. ఈ అద్భుతమైన జ్ఞానాన్ని మీ స్నేహితులతో షేర్ చేయండి.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
1. "విభూతి యోగం" అంటే ఏమిటి?
జ: "విభూతి" అంటే ఐశ్వర్యం లేదా మహిమ. ఈ సృష్టిలోని ప్రతి గొప్ప వస్తువులో, ప్రతి శ్రేష్ఠమైన గుణంలో భగవంతుని యొక్క మహిమను దర్శించడం (చూడటం) ఎలాగో నేర్పే మార్గమే విభూతి యోగం.
2. "చతుశ్లోకి గీత" అంటే ఏమిటి?
జ: ఈ పదవ అధ్యాయంలోని 8, 9, 10, 11 శ్లోకాలను "చతుశ్లోకి గీత" అంటారు. "అహం సర్వస్య ప్రభవో..." (అన్నిటికీ మూలం నేనే) అని ప్రారంభమయ్యే ఈ నాలుగు శ్లోకాలు భగవద్గీత మొత్తానికి సారంగా పరిగణించబడతాయి.
3. "పాండవులలో నేను అర్జునుడను" అని శ్రీకృష్ణుడు ఎందుకు అన్నాడు?
జ: ఇది అర్జునుడిని ఉత్సాహపరచడానికి, అతనిలో ఆత్మవిశ్వాసం నింపడానికి చెప్పిన మాట. అర్జునుడిలో ఉన్న ధనుర్విద్యా నైపుణ్యం, ఏకాగ్రత, పరాక్రమం వంటి శ్రేష్ఠమైన గుణాలన్నీ తన విభూతిలో భాగమేనని, అవి దైవదత్తమని గుర్తుచేస్తున్నాడు.
4. ఈ అధ్యాయం యొక్క ముఖ్య సందేశం ఏమిటి?
జ: భగవంతుడు అనంతమైనవాడు. ఈ విశ్వం మొత్తం ఆయన అనంతమైన మహిమలో ఒక చిన్న భాగం మాత్రమే. మనం చూసే ప్రతి గొప్పదనం, అందం, శక్తి వెనుక ఉన్న అసలైన మూలం ఆ భగవంతుడేనని తెలుసుకుని, నిరంతరం ఆయనను స్మరిస్తూ జీవించడమే ఈ అధ్యాయం యొక్క ముఖ్య సందేశం.
