రామాయణం ఎనిమిదవ రోజు: చిత్రకూటంలో భరతుని పశ్చాత్తాపం, పాదుకా పట్టాభిషేకం
రామాయణ కథా ప్రవాహంలో నిన్న మనం అత్యంత హృదయవిదారకమైన ఘట్టాన్ని చూశాం. పుత్రశోకంతో దశరథ మహారాజు మరణించడం, ఆ వార్త తెలియగానే భరతుడు అయోధ్యకు తిరిగి రావడం, జరిగిన ఘోరానికి తన తల్లే కారణమని తెలిసి ఆమెపై తీవ్రంగా ఆగ్రహించడం, పశ్చాత్తాపంతో కుమిలిపోవడం గురించి తెలుసుకున్నాం. తండ్రి మరణించాడు, అన్న అడవుల పాలయ్యాడు, రాజ్యం అరాచకంగా మారింది. ఈ క్లిష్ట సమయంలో, భరతుడు ఒక చరిత్రాత్మక నిర్ణయం తీసుకున్నాడు. తన తల్లి కోరిన రాజ్యాన్ని తృణప్రాయంగా త్యజించి, అడవులలో ఉన్న తన అన్న శ్రీరామునిని తిరిగి అయోధ్యకు తీసుకువచ్చి, ఆయనకే పట్టాభిషేకం చేయాలని నిశ్చయించుకున్నాడు.
భరతునిలోని ధర్మనిరతి, అన్న పట్ల అతనికున్న అపారమైన ప్రేమ, మరియు అతని త్యాగ గుణానికి నిలువుటద్దం ఈనాటి కథ. తండ్రికి అంత్యక్రియలు పూర్తిచేసిన వెంటనే, భరతుడు రాజ గురువు వశిష్ఠునితో, మంత్రులతో, మరియు తల్లులతో తన నిర్ణయాన్ని చెప్పాడు. "ఈ సింహాసనంపై హక్కు కేవలం నా అన్న శ్రీరామునికి మాత్రమే ఉంది. నేను వెళ్లి, ఆయన పాదాలపై పడి, క్షమించమని వేడుకుని, తిరిగి అయోధ్యకు తీసుకువస్తాను," అని ప్రతిన పూనాడు. అలా, ఒక రాజుగా కాకుండా, ఒక సేవకుడిగా, పశ్చాత్తాపంతో రగిలిపోతున్న హృదయంతో భరతుడు తన ప్రయాణాన్ని ప్రారంభించాడు.
భరతుని ప్రయాణం: అన్నను వెతుకుతూ అడవికి
భరతుని నిర్ణయాన్ని అయోధ్య ప్రజలందరూ స్వాగతించారు. ఆయన వెంట తాము కూడా వస్తామని పట్టుబట్టారు. దీంతో, రాజమాతలు కౌసల్య, సుమిత్ర, మరియు పశ్చాత్తాపంతో కుమిలిపోతున్న కైకేయి, వశిష్ఠుడు, మంత్రులు, చతురంగ బలాలతో కూడిన సైన్యం, మరియు వేలాది మంది ప్రజలు భరతునితో కలిసి బయలుదేరారు. వారి ప్రయాణం గంగా నది తీరంలోని శృంగిబేరపురం చేరుకుంది. అక్కడ గుహుడు అనే నిషాద రాజు, రాముని యొక్క పరమభక్తుడు, నివసిస్తున్నాడు. ఇంత పెద్ద సైన్యంతో భరతుడు వస్తుండటం చూసి, గుహుడు మొదట అపోహపడ్డాడు. రామునికి హాని తలపెట్టడానికే భరతుడు వస్తున్నాడేమోనని అనుమానించి, యుద్ధానికి సిద్ధమయ్యాడు.
గుహుని అపోహ, భరతుని భక్తి
అయితే, భరతుడు నారచీరలు ధరించి, నేలపై పడుకుని, రాముని తలచుకుంటూ దుఃఖించడం చూసిన గుహునికి అసలు విషయం అర్థమైంది. భరతుని వద్దకు వెళ్లి, అతని పాదాలపై పడి క్షమించమని కోరాడు.
భరతుడు గుహుడిని ఆలింగనం చేసుకుని, "మిత్రమా! నా అన్న రాముడు ఎక్కడ ఉన్నాడో చెప్పు. ఆయనను చూడకుండా నేను బ్రతకలేను," అని విలపించాడు. భరతుని అన్న ప్రేమను చూసి గుహుడు చలించిపోయాడు. రాముడు చిత్రకూట పర్వతంపై ఉన్నాడని చెప్పి, తాను కూడా వారికి దారి చూపించడానికి భరతునితో పాటు బయలుదేరాడు. ఈ సంఘటన భరతుని యొక్క నిస్వార్థమైన ప్రేమను, ఆయన కీర్తిని చాటిచెప్పింది.
చిత్రకూట పర్వతంపై రామ-భరత సమాగమం
భరతుడు తన పరివారంతో చిత్రకూట పర్వతం సమీపిస్తున్నప్పుడు, ఆ సైన్యం యొక్క కోలాహలం విని, పర్వతంపై ఉన్న లక్ష్మణుడు అప్రమత్తమయ్యాడు. ఒక చెట్టెక్కి చూసి, భరతుడు సైన్యంతో వస్తుండటాన్ని గమనించాడు. కైకేయి కుమారుడైన భరతుడు, రాజ్యాన్ని పూర్తిగా తన వశం చేసుకోవడానికి, అడవుల్లో ఉన్న తమను కూడా చంపడానికి వస్తున్నాడని అపోహపడ్డాడు. లక్ష్మణునిలో కోపం కట్టలు తెంచుకుంది. "అన్నయ్యా! చూశావా! ఆ నీచుడు భరతుడు మనపైకి దండెత్తి వస్తున్నాడు. ఈరోజే వాడిని, వాడి సైన్యాన్ని నా బాణాలతో నాశనం చేస్తాను," అని పలికాడు.
సోదరుల కన్నీటి పర్యంతం
లక్ష్మణుని మాటలకు శ్రీరాముడు చిరునవ్వుతో, "లక్ష్మణా! శాంతించు. నా భరతుడు అలాంటివాడు కాదు. అతని ప్రేమ నాకు తెలియదా? తండ్రిగారి ఆజ్ఞ మేరకే అతడు ఇక్కడికి వస్తున్నాడేమో కానీ, మనకు హాని తలపెట్టడానికి కాదు," అని శాంతపరిచాడు. ఇంతలో, భరతుడు రథం దిగి, "అన్నయ్యా! రామా!" అని పిలుస్తూ పరుగున వచ్చాడు. రాముని చూడగానే, భరతుడు ఆయన పాదాలపై పడి, కన్నీళ్లతో ఆ పాదాలను కడిగాడు. "అన్నయ్యా! నన్ను క్షమించు. నా దుర్మార్గురాలైన తల్లి చేసిన పాపానికి నేను సిగ్గుపడుతున్నాను. తండ్రిగారు నీ వియోగంతో మరణించారు. అయోధ్య అనాథగా మారింది. దయచేసి తిరిగి వచ్చి రాజ్యాన్ని స్వీకరించు," అని విలపించాడు. రాముడు భరతుడిని పైకి లేపి, గుండెలకు హత్తుకున్నాడు. ఆ సోదరుల ఆలింగనం, వారి కన్నీళ్లు చూసి అక్కడి ప్రకృతి కూడా కన్నీరు పెట్టినట్లు నిశ్శబ్దంగా మారింది.
భరతుని అభ్యర్థన, రాముని ధర్మ నిరతి
భరతుడు, తల్లులు, గురువులు, ప్రజలందరూ శ్రీరామునిని తిరిగి అయోధ్యకు వచ్చి, రాజ్యాన్ని ఏలమని ప్రార్థించారు. "అన్నయ్యా! ఈ రాజ్యం నీది. తండ్రి తర్వాత పెద్ద కుమారుడే రాజు అవ్వడం ధర్మం. నీవు లేకుండా ఈ సింహాసనాన్ని నేను అధిష్టించలేను. ఇది అధర్మం అవుతుంది," అని భరతుడు వాదించాడు. సభలోని వారందరూ అతని మాటలను సమర్థించారు. కైకేయి కూడా తన తప్పును ఒప్పుకుని, రామునిని తిరిగి రమ్మని వేడుకుంది.
పితృవాక్య పరిపాలనయే నా ధర్మం
అందరి మాటలను శాంతంగా విన్న శ్రీరాముడు, ధర్మ సూక్ష్మాన్ని వారికి వివరించాడు. "భరతా! నీ ప్రేమకు, ధర్మ నిరతికి నేను సంతోషిస్తున్నాను. కానీ, తండ్రిగారు నీకు రాజ్యాన్ని, నాకు వనవాసాన్ని ఇచ్చారు. ఆయన బ్రతికి ఉన్నా, మరణించినా, ఆయన మాటను నిలబెట్టడం మన ఇద్దరి కర్తవ్యం. నేను ఇప్పుడు తిరిగి వస్తే, తండ్రిని అసత్యవాదిని చేసిన వాడినవుతాను. అది మహా పాపం. కాబట్టి, నీవు రాజుగా అయోధ్యను పాలించు, నేను మునిగా అడవిలో నా కర్తవ్యాన్ని నిర్వర్తిస్తాను. పద్నాలుగు సంవత్సరాలు పూర్తికాగానే, నేను తప్పక తిరిగి వస్తాను," అని గట్టిగా, కానీ ప్రేమగా చెప్పాడు. రాముని ధర్మ నిబద్ధత ముందు ఎవరూ మాట్లాడలేకపోయారు.
పాదుకా పట్టాభిషేకం: ఒక అపూర్వ ఘట్టం
అన్నయ్య ఎట్టిపరిస్థితుల్లోనూ తిరిగి రాడని గ్రహించిన భరతుడు, దుఃఖంతో ఒక ఉపాయాన్ని ఆలోచించాడు. "అన్నయ్యా! నీవు రానప్పుడు, నీ ప్రతినిధిగా నేను రాజ్యాన్ని పాలిస్తాను. కానీ, ఈ సింహాసనంపై నీవే ఉన్నట్లు భావించడానికి, ప్రజలకు భరోసా ఇవ్వడానికి, దయచేసి నీ పాదుకలను (చెక్కతో చేసిన పాదరక్షలు) నాకు ప్రసాదించు," అని కోరాడు. భరతుని అసాధారణమైన భక్తికి, త్యాగానికి శ్రీరాముని హృదయం ద్రవించింది. ఆయన తన పాదుకలను తీసి భరతునికి అందించాడు.
శ్రీరాముని పాదుకలే మాకు రక్ష
భరతుడు ఆ పాదుకలను అత్యంత భక్తితో స్వీకరించి, తన తలపై పెట్టుకున్నాడు. "అన్నయ్యా! ఈ పద్నాలుగు సంవత్సరాలు, ఈ పాదుకలకే నేను పట్టాభిషేకం చేస్తాను. వీటికి ఛత్రచామరాలు పట్టి, ఒక సేవకుడిగా నేను రాజ్యాన్ని పరిపాలిస్తాను. నేను కూడా నారచీరలు ధరించి, ఫలాలు మాత్రమే తింటూ, అయోధ్యకు దూరంగా నందిగ్రామంలో నివసిస్తాను. పద్నాలుగేళ్ల తర్వాత, మీరు తిరిగి రాకపోతే, నేను అగ్నిప్రవేశం చేస్తాను," అని ప్రతిన పూనాడు. ఈ అపూర్వ ఘట్టం, సోదర ప్రేమకు, త్యాగానికి, భక్తికి ప్రతీకగా నిలిచిపోయింది. భరతుడు ఆ పాదుకలతో అయోధ్యకు తిరిగి వెళ్ళాడు.
ముగింపు
చిత్రకూటంలో జరిగిన రామ-భరత సమాగమం, కేవలం సోదరుల కలయిక కాదు, అది ధర్మం మరియు ప్రేమ యొక్క అద్భుతమైన సంగమం. రాజ్యాన్ని తృణప్రాయంగా వదిలి, అన్న పాదుకలనే సింహాసనంపై ఉంచి, ఒక సేవకుడిగా 14 ఏళ్లు పాలించిన భరతుని త్యాగం చరిత్రలో అజరామరం. ఈ ఘట్టం మనకు నిస్వార్థ సేవ, గురుభక్తి, మరియు ధర్మ పాలన యొక్క గొప్పతనాన్ని తెలియజేస్తుంది.
రేపటి కథలో, భరతుని రాకతో చిత్రకూటంలో ఉండటం సురక్షితం కాదని భావించిన శ్రీరాముడు, సీతాలక్ష్మణులతో కలిసి దండకారణ్యంలోకి ఎలా ప్రవేశించాడో తెలుసుకుందాం. ఈ కథపై మీ అభిప్రాయాలను పంచుకోండి.
Listen to this story
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
1. భరతుడు రామునిని తిరిగి తీసుకురావడానికి ఎక్కడికి వెళ్ళాడు?
భరతుడు రామునిని తిరిగి తీసుకురావడానికి, ఆయన నివసిస్తున్న చిత్రకూట పర్వతానికి తన పరివారంతో సహా వెళ్ళాడు.
2. గుహుడు ఎవరు? అతను మొదట భరతునిని ఎందుకు అపోహపడ్డాడు?
గుహుడు శృంగిబేరపురానికి చెందిన నిషాద రాజు మరియు రాముని యొక్క పరమభక్తుడు. భరతుడు పెద్ద సైన్యంతో వస్తుండటం చూసి, రామునికి హాని చేయడానికే వస్తున్నాడని అపోహపడ్డాడు.
3. రాముడు భరతునితో అయోధ్యకు ఎందుకు తిరిగి రాలేదు?
తండ్రి దశరథుడు ఇచ్చిన మాటను (14 సంవత్సరాల వనవాసం) నిలబెట్టడం తన పరమ ధర్మమని భావించి, శ్రీరాముడు అయోధ్యకు తిరిగి రావడానికి నిరాకరించాడు.
4. పాదుకా పట్టాభిషేకం అంటే ఏమిటి?
శ్రీరాముడు తిరిగి రానప్పుడు, భరతుడు ఆయన పాదుకలను (పాదరక్షలు) సింహాసనంపై ఉంచి, వాటికి పట్టాభిషేకం చేసి, వాటి ప్రతినిధిగా, సేవకుడిగా రాజ్యాన్ని పాలించాడు. ఈ అపూర్వ ఘట్టాన్నే పాదుకా పట్టాభిషేకం అంటారు.
5. పాదుకలను తీసుకున్న తర్వాత భరతుడు ఎక్కడ నివసించాడు?
భరతుడు సింహాసనాన్ని అధిష్టించకుండా, అయోధ్యకు సమీపంలోని నందిగ్రామం అనే ప్రదేశంలో ఒక ఆశ్రమాన్ని నిర్మించుకుని, అక్కడి నుండే రాముని పాదుకల పేరుతో రాజ్యాన్ని పాలించాడు.
