నిశ్శబ్దంగా గుండెపై కోవిడ్ పంజా
2020లో ప్రపంచాన్ని గడగడలాడించిన కోవిడ్-19 మహమ్మారి ప్రభావం ఇంకా మనల్ని వీడలేదు. కొన్నేళ్ల క్రితం వైరస్‌ను జయించామని చాలామంది భావిస్తున్నప్పటికీ, దాని దీర్ఘకాలిక ప్రభావాలు ఇప్పుడు ఒక్కొక్కటిగా బయటపడుతున్నాయి. ఇటీవల కాలంలో, ముఖ్యంగా మన భారతదేశంలో, జిమ్ చేస్తూ, నడుస్తూ, డాన్స్ చేస్తూ హఠాత్తుగా కుప్పకూలిపోతున్న యువకుల వీడియోలు మనల్ని తీవ్ర ఆందోళనకు గురిచేస్తున్నాయి. ఆరోగ్యంగా కనిపించే వారిలో కూడా ఆకస్మిక గుండెపోటు మరణాలు ఎందుకు పెరుగుతున్నాయి? దీనికి కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం మనమందరం ఎదుర్కొన్న కోవిడ్ మహమ్మారికీ ఏమైనా సంబంధం ఉందా? అనే ప్రశ్న ఇప్పుడు సర్వత్రా వినిపిస్తోంది.
ప్రజల్లో నెలకొన్న ఈ భయాలు కేవలం అపోహలు కావని, వాటి వెనుక బలమైన శాస్త్రీయ ఆధారాలు ఉన్నాయని ప్రపంచవ్యాప్తంగా జరిగిన అనేక అధ్యయనాలు నిర్ధారిస్తున్నాయి. కోవిడ్-19 కేవలం శ్వాసకోశ వ్యవస్థపైనే కాదు, మన శరీరంలో అత్యంత కీలకమైన గుండెపై కూడా తీవ్రమైన, దీర్ఘకాలిక ప్రభావాన్ని చూపుతోందని శాస్త్రవేత్తలు హెచ్చరిస్తున్నారు. ఈ కథనంలో, కోవిడ్‌కు, గుండెపోటు మరణాలకు మధ్య ఉన్న సంబంధాన్ని, దాని వెనుక ఉన్న కారణాలను, మరియు మనం తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలను శాస్త్రీయ ఆధారాలతో వివరంగా చర్చిద్దాం.
అధ్యయనాలు ఏమి చెబుతున్నాయి? కోవిడ్-గుండె సంబంధంపై శాస్త్రీయ ఆధారాలు
కోవిడ్-19 నుండి కోలుకున్న వారిలో గుండె సంబంధిత సమస్యల ప్రమాదం గణనీయంగా పెరిగినట్లు అనేక అంతర్జాతీయ అధ్యయనాలు స్పష్టం చేశాయి. ప్రఖ్యాత సైన్స్ జర్నల్ 'నేచర్ మెడిసిన్' (Nature Medicine) లో ప్రచురించిన ఒక భారీ అధ్యయనం ఈ విషయంలో కీలకమైన విషయాలను వెల్లడించింది. అమెరికాకు చెందిన పరిశోధకులు కోవిడ్ బారిన పడిన 1,50,000 మందికి పైగా వ్యక్తుల ఆరోగ్య డేటాను విశ్లేషించారు. కోవిడ్ సోకిన సంవత్సరం తర్వాత కూడా, వారిలో గుండెపోటు, స్ట్రోక్ (పక్షవాతం), మయోకార్డైటిస్ (గుండె కండరాల వాపు), మరియు గుండె వైఫల్యం (Heart Failure) వంటి 20 రకాల గుండె సంబంధిత సమస్యల ప్రమాదం అధికంగా ఉన్నట్లు కనుగొన్నారు.
ఆశ్చర్యకరంగా, ఈ ప్రమాదం కేవలం తీవ్రమైన కోవిడ్ లక్షణాలతో ఆసుపత్రి పాలైన వారికే కాకుండా, స్వల్ప లక్షణాలతో ఇంట్లోనే కోలుకున్న వారిలో కూడా కనిపించడం అత్యంత ఆందోళన కలిగించే విషయం. అమెరికన్ హార్ట్ అసోసియేషన్ (AHA) కూడా కోవిడ్-19 వైరస్ గుండె మరియు రక్తనాళాల వ్యవస్థపై ప్రత్యక్షంగా మరియు పరోక్షంగా ప్రభావం చూపుతుందని, ఇది దీర్ఘకాలిక సమస్యలకు దారితీస్తుందని ధృవీకరించింది. కాబట్టి, 'నాకు కోవిడ్ nhẹ nhàng గా వచ్చిపోయింది, నాకేం కాదు' అనుకోవడం ఆత్మవంచనే అవుతుంది.
కోవిడ్-19 గుండెను ఎలా దెబ్బతీస్తుంది? ప్రధాన కారణాలు
కోవిడ్ వైరస్ మన గుండె ఆరోగ్యాన్ని పలు విధాలుగా దెబ్బతీస్తుంది. దీని వెనుక ఉన్న ప్రధాన శాస్త్రీయ కారణాలను అర్థం చేసుకుందాం.
తీవ్రమైన ఇన్ఫ్లమేషన్ (వాపు) మరియు సైటోకైన్ స్టార్మ్
మన శరీరంలోకి వైరస్ ప్రవేశించినప్పుడు, రోగనిరోధక వ్యవస్థ దానిపై పోరాడుతుంది. అయితే, కోవిడ్-19 విషయంలో, కొన్నిసార్లు ఈ రోగనిరోధక వ్యవస్థ అతిగా స్పందిస్తుంది. దీనిని 'సైటోకైన్ స్టార్మ్' అంటారు. ఈ ప్రక్రియలో విడుదలయ్యే రసాయనాలు వైరస్‌తో పాటు మన శరీరంలోని ఆరోగ్యకరమైన కణాలను కూడా దెబ్బతీస్తాయి. ఈ తీవ్రమైన ఇన్ఫ్లమేషన్ గుండె కండరాలను, రక్తనాళాల లోపలి పొరలను బలహీనపరిచి, గుండె పనితీరును దెబ్బతీస్తుంది.
రక్తం గడ్డకట్టడం (బ్లడ్ క్లాట్స్) పెరగడం
కోవిడ్-19 యొక్క అత్యంత ప్రమాదకరమైన ప్రభావాలలో ఒకటి రక్తాన్ని చిక్కబరచడం. వైరస్ ప్రభావం వల్ల రక్త ఫలకికలు (platelets) ఎక్కువగా ఉత్తేజితమై, చిన్న చిన్న రక్తపు గడ్డలు (Micro-clots) ఏర్పడే ప్రమాదం పెరుగుతుంది. ఈ గడ్డలు గుండెకు రక్తాన్ని సరఫరా చేసే కరోనరీ ధమనులలో అడ్డుపడితే గుండెపోటుకు, మెదడుకు వెళ్లే రక్తనాళాలలో అడ్డుపడితే స్ట్రోక్‌కు దారితీస్తాయి. చాలా ఆకస్మిక మరణాల వెనుక ఈ రక్తం గడ్డకట్టడమే ప్రధాన కారణంగా నిలుస్తోంది.
ఎండోథెలియల్ డిస్‌ఫంక్షన్ (రక్తనాళాల లోపలి పొర దెబ్బతినడం)
మన రక్తనాళాల లోపలి సున్నితమైన పొరను 'ఎండోథీలియం' అంటారు. ఇది రక్త ప్రసరణను నియంత్రించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. SARS-CoV-2 వైరస్ నేరుగా ఈ ఎండోథీలియల్ కణాలపై దాడి చేసి, వాటిని దెబ్బతీస్తుంది. దీనివల్ల రక్తనాళాలు వాటి వ్యాకోచ, సంకోచ శక్తిని కోల్పోయి, వాపునకు గురై, రక్తం గడ్డకట్టే ప్రమాదాన్ని మరింత పెంచుతాయి.
ఎవరు ఎక్కువ ప్రమాదంలో ఉన్నారు?
కోవిడ్ తర్వాత గుండె సమస్యల ప్రమాదం అందరిలోనూ ఉన్నప్పటికీ, కొందరిలో ఇది మరింత ఎక్కువగా ఉంటుంది.
- ముందే ఆరోగ్య సమస్యలు ఉన్నవారు: అధిక రక్తపోటు (High BP), మధుమేహం (Diabetes), ఊబకాయం, మరియు ఇప్పటికే గుండె జబ్బులు ఉన్నవారిలో ఈ ప్రమాదం చాలా ఎక్కువ.
- తీవ్రమైన కోవిడ్ బారిన పడినవారు: ఆసుపత్రిలో, ముఖ్యంగా ఐసీయూలో చికిత్స తీసుకున్న వారిలో గుండెపై ప్రభావం అధికంగా ఉంటుంది.
- వృద్ధులు: వయసు పెరిగే కొద్దీ సహజంగానే గుండె బలహీనపడుతుంది, కోవిడ్ ఈ ప్రక్రియను మరింత వేగవంతం చేస్తుంది.
- పురుషులు: స్త్రీలతో పోలిస్తే పురుషులలో కోవిడ్ అనంతర గుండె సమస్యలు ఎక్కువగా కనిపిస్తున్నాయని కొన్ని అధ్యయనాలు సూచిస్తున్నాయి. అయితే, పైన చెప్పినట్లుగా, ఎటువంటి ఆరోగ్య సమస్యలు లేని యువతలో, స్వల్ప లక్షణాలు ఉన్నవారిలో కూడా ఈ ప్రమాదం పొంచి ఉండటం గమనార్హం.
కోవిడ్ తర్వాత గుండెను కాపాడుకోవడానికి తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలు
భయపడటం పరిష్కారం కాదు, జాగ్రత్తగా ఉండటం అవసరం. కోవిడ్ నుండి కోలుకున్న ప్రతి ఒక్కరూ తమ గుండె ఆరోగ్యంపై ప్రత్యేక శ్రద్ధ వహించాలి.
- క్రమం తప్పని ఆరోగ్య పరీక్షలు: కోవిడ్ వచ్చి తగ్గిన 3-6 నెలల తర్వాత, తప్పనిసరిగా ఒకసారి వైద్యుడిని సంప్రదించి, గుండె సంబంధిత పరీక్షలు (ECG, 2D ఎకో, లిపిడ్ ప్రొఫైల్, అవసరమైతే ట్రెడ్‌మిల్ టెస్ట్) చేయించుకోవడం ఉత్తమం.
- ఆరోగ్యకరమైన జీవనశైలి: ఉప్పు, చక్కెర, నూనెలు తక్కువగా ఉండే సమతుల్య ఆహారం తీసుకోవాలి. ధూమపానం, మద్యపానానికి పూర్తిగా దూరంగా ఉండాలి.
- వ్యాయామంలో జాగ్రత్త: క్రమం తప్పని వ్యాయామం అవసరమే, కానీ కోవిడ్ తర్వాత హఠాత్తుగా తీవ్రమైన వ్యాయామాలు ప్రారంభించకూడదు. వైద్యుని సలహా మేరకు నెమ్మదిగా నడక, యోగా వంటి తేలికపాటి వ్యాయామాలతో మొదలుపెట్టి, క్రమంగా తీవ్రతను పెంచాలి.
- శరీరాన్ని గమనించడం: ఛాతీలో నొప్పి, ఆయాసం, అసాధారణమైన దడ, తల తిరగడం వంటి లక్షణాలు కనిపిస్తే ఏమాత్రం నిర్లక్ష్యం చేయకుండా వెంటనే వైద్యుడిని సంప్రదించాలి.
ముగింపు
కోవిడ్-19 మహమ్మారి మన ఆరోగ్యంపై, ముఖ్యంగా గుండె ఆరోగ్యంపై ఒక దీర్ఘకాలిక ముద్ర వేసిందనేది కాదనలేని సత్యం. ఇది మనలో భయాన్ని నింపడానికి కాదు, మనల్ని మరింత అప్రమత్తం చేయడానికి. మన జీవనశైలిని మార్చుకోవడానికి, ఆరోగ్యంపై మరింత శ్రద్ధ పెట్టడానికి ఇదొక హెచ్చరిక. గుండె విషయంలో నిర్లక్ష్యం ప్రాణాలకే ప్రమాదం. సరైన జాగ్రత్తలు, క్రమం తప్పని పరీక్షలు, మరియు ఆరోగ్యకరమైన జీవనశైలితో మనం ఈ ముప్పును అధిగమించి, మన గుండెను పదిలంగా కాపాడుకోవచ్చు.
కోవిడ్ తర్వాత మీ ఆరోగ్య అనుభవాలు ఏమిటి? గుండె ఆరోగ్యం కోసం మీరు తీసుకుంటున్న ప్రత్యేక జాగ్రత్తలను క్రింద కామెంట్లలో పంచుకోండి. ఈ కీలకమైన సమాచారాన్ని మీ ఆత్మీయులకు షేర్ చేసి, వారి ఆరోగ్యాన్ని కాపాడటంలో సహాయపడండి.
