భగవద్గీత: మూడవ రోజు - అధ్యాయం 3: కర్మ యోగం
రెండవ అధ్యాయంలో ఆత్మజ్ఞానం, స్థితప్రజ్ఞుడి లక్షణాల గురించి విన్న అర్జునుడికి ఒక సహజమైన సందేహం కలిగింది. ఒకవైపు జ్ఞానమే శ్రేష్ఠమని చెబుతూ, మరోవైపు నన్ను ఈ భయంకరమైన యుద్ధం అనే కర్మలోకి ఎందుకు నెడుతున్నావు? అని శ్రీకృష్ణుడిని ప్రశ్నించాడు. ఈ గందరగోళం అర్జునుడిది మాత్రమే కాదు, మనలో చాలామందిది. కర్మలను వదిలి ప్రశాంతంగా ఉండాలా? లేక లోకంలో ఉంటూ మన పనులను మనం చేసుకుంటూ వెళ్లాలా? ఈ ప్రాథమిక ప్రశ్నకు సమాధానమే భగవద్గీతలోని మూడవ అధ్యాయం, "కర్మ యోగం". ఈ అధ్యాయంలో శ్రీకృష్ణుడు కర్మ యొక్క ఆవశ్యకతను, దానిని ఎలా ఆచరిస్తే బంధనాల నుండి విముక్తి పొందవచ్చో వివరిస్తాడు.
అర్జునుడి సందేహం - జ్ఞానమా, కర్మా? ఏది గొప్పది?
అర్జునుడు శ్రీకృష్ణుడితో ఇలా అంటాడు: "జనార్ధనా! కర్మ కంటే జ్ఞానమే గొప్పదని నీ అభిప్రాయమైతే, నన్ను ఈ ఘోరమైన యుద్ధ కర్మలో ఎందుకు నియోగిస్తున్నావు? తారుమారుగా ఉన్న మాటలతో నా బుద్ధిని గందరగోళ పరుస్తున్నావు. దయచేసి, నాకు ఏ మార్గం నిశ్చయంగా శ్రేయస్సును కలిగిస్తుందో, ఆ ఒక్క మార్గాన్ని స్పష్టంగా చెప్పు." అర్జునుడి ప్రశ్న చాలా సూటిగా ఉంది. అతనికి తాత్విక చర్చల కన్నా, ఆచరణాత్మకమైన, స్పష్టమైన మార్గనిర్దేశనం కావాలి. ఈ ప్రశ్నతో, శ్రీకృష్ణుడు జ్ఞాన, కర్మ మార్గాల మధ్య ఉన్న సంబంధాన్ని, వాటిలో ఏది ఎవరికి అనువైనదో వివరించడానికి ఉపక్రమిస్తాడు. శ్రీకృష్ణుడు ఇక్కడ రెండు వేర్వేరు మార్గాలను కాకుండా, ఒకే గమ్యానికి చేర్చే రెండు పద్ధతులను వివరిస్తాడు. ఒకటి జ్ఞానుల కోసం, మరొకటి కర్మయోగుల కోసం.
కర్మ చేయకుండా ఉండటం అసాధ్యం
శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడి సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తూ, కర్మ యొక్క అనివార్యతను స్పష్టం చేస్తాడు. "అర్జునా! కేవలం కర్మలను ప్రారంభించనంత మాత్రాన ఎవరూ నైష్కర్మ్య సిద్ధిని (కర్మ బంధం లేని స్థితిని) పొందలేరు. అలాగే, కర్మలను త్యజించినంత మాత్రాన జ్ఞాన సిద్ధిని పొందలేరు." ఎందుకంటే, ఈ లోకంలో ఏ ప్రాణీ ఒక్క క్షణం కూడా పని చేయకుండా ఉండలేదు. ప్రకృతి నుండి పుట్టిన సత్వ, రజో, తమో గుణాలు ప్రతి ఒక్కరినీ తమ ఆధీనంలో ఉంచుకుని, వారి ఇష్టాయిష్టాలతో సంబంధం లేకుండా ఏదో ఒక పనిని చేయిస్తూనే ఉంటాయి. శ్వాస తీసుకోవడం, కళ్లు ఆర్పడం కూడా కర్మలే.
కపట సన్యాసి (మిథ్యాచారి) ఎవరు?
కొంతమంది బాహ్యంగా కర్మేంద్రియాలను (చేతులు, కాళ్లు మొదలైనవి) నిగ్రహించి, మనసులో మాత్రం ఇంద్రియ సుఖాల గురించి ఆలోచిస్తూ ఉంటారు. అలాంటి వారిని శ్రీకృష్ణుడు "మిథ్యాచారి" లేదా "కపట సన్యాసి" అని పిలుస్తాడు. కేవలం పనులను మానేసి, మనసును అదుపులో పెట్టకపోవడం ఆత్మవంచన తప్ప మరొకటి కాదు. దీనికి బదులుగా, మనసుతో ఇంద్రియాలను నిగ్రహించి, ఫలాపేక్ష లేకుండా కర్మేంద్రియాలతో తన కర్తవ్యాన్ని నిర్వర్తించేవాడే శ్రేష్ఠుడు. కాబట్టి, కర్మలను వదిలివేయడం మార్గం కాదు, వాటిని సరైన పద్ధతిలో చేయడమే అసలైన యోగం.
యజ్ఞం కోసం కర్మ - బంధం నుండి విముక్తి
మనం చేసే పనులు మనల్ని బంధిస్తాయి కదా, మరి ఆ బంధం నుండి ఎలా బయటపడాలి? దీనికి శ్రీకృష్ణుడు ఒక అద్భుతమైన పరిష్కారాన్ని చూపిస్తాడు: యజ్ఞార్థమైన కర్మ. "యజ్ఞం కోసం చేసే కర్మలు తప్ప, మిగిలిన కర్మలన్నీ ఈ లోకంలో బంధనాలకు కారణమవుతాయి. కాబట్టి, అర్జునా! ఫలితంపై ఆసక్తిని వదిలి, నీ కర్తవ్యాన్ని యజ్ఞభావనతో ఆచరించు."
యజ్ఞం అంటే ఏమిటి? దాని ప్రాముఖ్యత
ఇక్కడ 'యజ్ఞం' అంటే కేవలం అగ్నిలో హవిస్సులను వేయడం మాత్రమే కాదు. యజ్ఞం అంటే ఒక నిస్వార్థమైన సేవ, ఒక త్యాగపూరితమైన చర్య, లోక కళ్యాణం కోసం చేసే పని. సృష్టి ఆరంభంలో బ్రహ్మదేవుడు యజ్ఞంతో పాటే ప్రజలను సృష్టించి, "ఈ యజ్ఞం ద్వారా మీరు వృద్ధి చెందండి. ఇది మీ కోరికలన్నింటినీ తీర్చే కామధేనువు అవుతుంది" అని చెప్పాడని కృష్ణుడు వివరిస్తాడు. దేవతలను యజ్ఞం ద్వారా తృప్తి పరిస్తే, వారు మనకు వర్షం వంటి అవసరాలను తీరుస్తారు. ఈ విధంగా, ఒకరికొకరు సహకరించుకోవడం ద్వారా అందరూ శ్రేయస్సును పొందుతారు. యజ్ఞం నుండి వర్షం, వర్షం నుండి అన్నం, అన్నం నుండి జీవులు పుడతాయి. ఈ సృష్టి చక్రాన్ని అనుసరించకుండా, కేవలం తన ఇంద్రియ సుఖాల కోసమే జీవించేవాడు పాపాత్ముడని, అతని జీవితం వ్యర్థమని గీత స్పష్టం చేస్తుంది.
ఆదర్శ నాయకుడిగా జనక మహారాజు
జ్ఞాని అయిన వాడు కర్మలు చేయనవసరం లేదు కదా అనే సందేహం రావచ్చు. దీనికి సమాధానంగా, శ్రీకృష్ణుడు జనక మహారాజు వంటి ఆదర్శ రాజుల ఉదాహరణను ఇస్తాడు. జనకుడు ఆత్మజ్ఞాని అయినప్పటికీ, కేవలం లోక సంగ్రహం కోసం (ప్రజలకు సరైన మార్గాన్ని చూపించడం కోసం) తన రాజధర్మాలను, కర్మలను ఆచరించాడు. ఇక్కడే శ్రీకృష్ణుడు ఒక ముఖ్యమైన సూత్రాన్ని చెబుతాడు: "యద్యదాచరతి శ్రేష్ఠస్తత్తదేవేతరో జనః |" అనగా, "శ్రేష్ఠులు లేదా నాయకులు ఏది ఆచరిస్తే, సామాన్యులు కూడా దానినే అనుసరిస్తారు." నాయకులు, జ్ఞానులు తమ కర్మలను వదిలివేస్తే, సామాన్య ప్రజలు కూడా తమ కర్తవ్యాల నుండి వైదొలగి, సమాజంలో గందరగోళం ఏర్పడుతుంది. శ్రీకృష్ణుడు తనను తాను ఉదాహరణగా చూపిస్తూ, "పార్థా! నాకు ముల్లోకాలలో చేయాల్సిన కర్తవ్యం ఏదీ లేదు, నేను పొందనిది, పొందవలసినది ఏదీ లేదు. అయినా నేను కర్మలను ఆచరిస్తూనే ఉన్నాను. నేను అలా చేయకపోతే, అందరూ నా మార్గాన్నే అనుసరించి సోమరులైపోతారు" అని అంటాడు.
కామం - జ్ఞానానికి బద్ధ శత్రువు
మంచి-చెడు తెలిసినప్పటికీ, మనిషి దేనిచేత ప్రేరేపించబడి, తన ఇష్టానికి విరుద్ధంగా కూడా పాపపు పనులు చేస్తాడు? అని అర్జునుడు శ్రీకృష్ణుడిని ప్రశ్నిస్తాడు. దీనికి శ్రీకృష్ణుడు స్పష్టమైన సమాధానం ఇస్తాడు. రజోగుణం నుండి పుట్టిన "కామం" (కోరిక) మరియు దాని రూపాంతరమైన "క్రోధం" మనిషి యొక్క బద్ధ శత్రువులని చెబుతాడు. పొగ చేత నిప్పు, మురికి చేత అద్దం, మావి చేత గర్భస్థ శిశువు కప్పబడినట్లుగా, ఈ కామం చేత జ్ఞానం కప్పబడి ఉంటుంది. ఈ కామం అనేది ఎప్పటికీ తృప్తి చెందని అగ్ని లాంటిది. ఇది ఇంద్రియాలు, మనసు, మరియు బుద్ధిలో ఆశ్రయం పొంది, మనిషి యొక్క వివేకాన్ని హరించి, అతడిని తప్పుదారి పట్టిస్తుంది. కాబట్టి, అర్జునా! మొట్టమొదట నీ ఇంద్రియాలను అదుపులో పెట్టుకుని, జ్ఞాన విజ్ఞానాలను నాశనం చేసే ఈ పాప స్వరూపమైన కామాన్ని జయించు" అని శ్రీకృష్ణుడు ఉపదేశిస్తాడు.
ముగింపు
మూడవ అధ్యాయం మనకు ఒక ముఖ్యమైన జీవన విధానాన్ని నేర్పుతుంది. మనం కర్మల నుండి పారిపోలేము, పారిపోకూడదు. బదులుగా, మన కర్తవ్యాలను ఒక యజ్ఞంగా, నిస్వార్థ సేవగా, ఫలాపేక్ష లేకుండా చేయాలి. మన పనులను లోక కళ్యాణానికి అంకితం చేసినప్పుడు, ఆ కర్మలు మనల్ని బంధించవు, పైగా మనల్ని ఉన్నత స్థితికి తీసుకువెళ్తాయి. దీనికి ప్రధాన శత్రువైన కోరికలను అదుపులో ఉంచుకుని, ఇంద్రియ నిగ్రహంతో మన ధర్మాన్ని మనం నిర్వర్తించడమే కర్మ యోగం యొక్క సారం.
కర్మ యోగంపై మీ అభిప్రాయం ఏమిటి? మీ రోజువారీ పనులను యజ్ఞభావనతో ఎలా చేయగలరో కామెంట్స్ రూపంలో పంచుకోండి. ఈ విలువైన జ్ఞానాన్ని మీ ఆత్మీయులతో షేర్ చేయండి. నాల్గవ రోజు కథనం కోసం మా telugu13.com వెబ్ సైట్ ను అనుసరించండి.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
1. కర్మ యోగానికి, కర్మ సన్యాసానికి తేడా ఏమిటి?
జ: కర్మ యోగం అంటే పనులను చేస్తూ, వాటి ఫలితాలపై ఆసక్తిని వదిలివేయడం. కర్మ సన్యాసం అంటే పనులనే పూర్తిగా వదిలివేయడం. గీత ప్రకారం, కర్మలను వదిలివేయడం కంటే, వాటిని నిస్వార్థంగా చేయడమే శ్రేష్ఠమైనది మరియు సులభమైనది.
2. నా ఉద్యోగాన్ని లేదా రోజువారీ పనిని 'యజ్ఞం'గా ఎలా భావించాలి?
జ: మీరు చేసే పనిని కేవలం జీతం కోసం చేసేదిగా కాకుండా, సమాజానికి మీరు అందిస్తున్న సేవగా భావించాలి. ఉదాహరణకు, ఒక ఉపాధ్యాయుడు తన పనిని దేశ భవిష్యత్తును తీర్చిదిద్దే యజ్ఞంగా, ఒక వైద్యుడు రోగుల ప్రాణాలను కాపాడే యజ్ఞంగా భావించినప్పుడు, అది కర్మ యోగం అవుతుంది.
3. కామం (కోరిక) ఎప్పుడూ చెడ్డదేనా?
జ: గీత ఇక్కడ చెప్పే 'కామం' అంటే కేవలం స్వార్థంతో, ఇంద్రియ సుఖాల కోసం ఉండే తీవ్రమైన, అదుపు లేని కోరిక. ధర్మానికి లోబడి, సమాజ శ్రేయస్సు కోసం ఉండే కోరికలు తప్పు కాదు. జ్ఞానాన్ని కప్పివేసే తీవ్రమైన వాంఛే ఇక్కడ శత్రువుగా చెప్పబడింది.
4. జ్ఞాని కూడా కర్మలు చేయాలా?
జ: అవును. ఆత్మజ్ఞానం పొందిన వ్యక్తికి వ్యక్తిగతంగా చేయాల్సిన పనులు ఏవీ లేకపోయినా, సామాన్య ప్రజలకు ఆదర్శంగా నిలవడం కోసం, లోక సంగ్రహం కోసం కర్మలు చేయాలని శ్రీకృష్ణుడు జనక మహారాజు ఉదాహరణతో స్పష్టం చేశాడు.
