భగవద్గీత: ఏడవ రోజు - అధ్యాయం 7: జ్ఞాన విజ్ఞాన యోగం
గత ఆరు అధ్యాయాలలో, ముఖ్యంగా ఆరవ అధ్యాయమైన ధ్యాన యోగంలో, శ్రీకృష్ణుడు మనసును ఎలా నిగ్రహించాలి, ఎలా ధ్యానం చేయాలి అనే ఆచరణాత్మక పద్ధతులను వివరించాడు. అయితే, ధ్యానం ఎవరిపై చేయాలి? మనం చేరుకోవాల్సిన అంతిమ లక్ష్యం ఏమిటి? ఆ లక్ష్యం యొక్క స్వరూపం ఏమిటి? ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానంగా, భగవద్గీత యొక్క మధ్య భాగం (7 నుండి 12వ అధ్యాయం వరకు) ప్రారంభమవుతుంది. ఇక్కడి నుండి, శ్రీకృష్ణుడు తనను తాను కేవలం ఒక సారథిగా, మిత్రుడిగా కాకుండా, సర్వ సృష్టికీ మూలమైన పరమాత్మగా ఆవిష్కరించుకోవడం ప్రారంభిస్తాడు. ఈ ఏడవ అధ్యాయం, "జ్ఞాన విజ్ఞాన యోగం", భగవంతుని యొక్క సంపూర్ణ జ్ఞానాన్ని (Knowledge and Realization) మనకు అందిస్తుంది. 'జ్ఞానం' అంటే తాత్వికమైన అవగాహన (Theoretical Knowledge), 'విజ్ఞానం' అంటే ఆ జ్ఞానాన్ని అనుభవపూర్వకంగా తెలుసుకోవడం (Realized Knowledge).
"ఇక తెలుసుకోవలసింది ఏదీ లేదు"
అధ్యాయం ప్రారంభంలోనే శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడికి ఒక గొప్ప అభయాన్ని ఇస్తాడు. "అర్జునా! నీ మనసును నా యందే లగ్నం చేసి, నన్నే ఆశ్రయించి, యోగ సాధన చేస్తూ ఉంటే, నన్ను సంపూర్ణంగా, ఎటువంటి సందేహం లేకుండా ఎలా తెలుసుకోగలవో విను. నేను నీకు ఇప్పుడు జ్ఞానాన్ని, విజ్ఞానాన్ని పూర్తిగా బోధిస్తాను. ఇది తెలుసుకున్న తర్వాత, ఈ లోకంలో నువ్వు తెలుసుకోవలసింది మరొకటి ఏదీ మిగిలి ఉండదు." ఇది చాలా పెద్ద హామీ. అంటే, ఈ అధ్యాయంలో చెప్పబోయే జ్ఞానం సంపూర్ణమైనది, అంతిమమైనది. అయితే, ఈ జ్ఞానాన్ని పొందడం ఎంత కష్టమో కూడా కృష్ణుడు వెంటనే వివరిస్తాడు. "వేలాది మంది మనుషులలో ఎవరో ఒకరు మాత్రమే నన్ను తెలుసుకోవడానికి (సిద్ధి కోసం) ప్రయత్నిస్తారు. అలా ప్రయత్నించిన వేలాది మందిలో కూడా, ఎవరో ఒకరు మాత్రమే నన్ను నా నిజ స్వరూపంలో తెలుసుకోగలుగుతారు." ఈ మాటలు ఈ జ్ఞానం యొక్క గొప్పతనాన్ని, అది ఎంత అరుదైనదో మనకు తెలియజేస్తాయి.
భగవంతుని రెండు ప్రకృతులు (పరా మరియు అపరా)
సృష్టి రహస్యాన్ని వివరిస్తూ, శ్రీకృష్ణుడు తనను తాను రెండు ప్రకృతులుగా విభజించుకున్నానని చెబుతాడు. ఇది ఈ అధ్యాయంలో అత్యంత కీలకమైన భాగం.
- అపరా ప్రకృతి (నిమ్నమైనది / జడమైనది): "భూమి, నీరు, అగ్ని, వాయువు, ఆకాశం, మనస్సు, బుద్ధి, మరియు అహంకారం" – ఈ ఎనిమిది రకాలుగా నా జడ ప్రకృతి విభజించబడి ఉంది. ఇది భౌతిక ప్రపంచం, మనం కళ్లతో చూడగలిగేది, ఇంద్రియాలతో అనుభవించగలిగేది. ఇది జడమైనది (inert), అంటే దీనికి స్వయంగా చైతన్యం లేదు.
- పరా ప్రకృతి (ఉన్నతమైనది / చైతన్యవంతమైనది): "అర్జునా! ఇది కాకుండా, నా యొక్క ఉన్నతమైన మరొక ప్రకృతి ఉంది. అదే 'జీవాత్మ'. ఈ జీవాత్మయే ఈ జడమైన ప్రపంచాన్ని ధరించి, నిలబెడుతోంది."
అంటే, మన శరీరం, మన మనసు, మన బుద్ధి, మన అహంకారం అన్నీ 'అపరా ప్రకృతి'కి చెందినవి. కానీ, ఈ శరీరాన్ని, మనసును నడిపిస్తున్న 'నేను' అనే చైతన్యమే (ప్రాణశక్తి) 'పరా ప్రకృతి'. ఈ రెండు ప్రకృతులకు మూలం ఆ పరమాత్మయే. "సకల ప్రాణులు ఈ రెండు ప్రకృతుల నుండి పుడుతున్నాయి. మరియు ఈ మొత్తం సృష్టికి పుట్టుకకు, నాశనానికి నేనే కారణం (ప్రభవం, ప్రళయం)" అని కృష్ణుడు స్పష్టం చేస్తాడు.
"అన్నీ నాలోనే ఉన్నాయి" - సృష్టికి ఆధారం ఆయనే!
భగవంతుడు ఈ సృష్టికి ఎలా ఆధారంగా ఉన్నాడో వివరిస్తూ, శ్రీకృష్ణుడు ఒక అద్భుతమైన ఉపమానాన్ని చెబుతాడు. "మత్తః పరతరం నాన్యత్ కించిదస్తి ధనంజయ | మయి సర్వమిదం ప్రోతం సూత్రే మణిగణా ఇవ ||" అనగా, "ఓ ధనంజయా! నాకంటే శ్రేష్ఠమైనది మరొకటి ఏదీ లేదు. దారంలో మణులు గుచ్చబడినట్లుగా, ఈ ప్రపంచమంతా నా యందే నిలిచి ఉంది." దండలోని మణులన్నీ వేర్వేరు ఆకారాలలో, రంగులలో ఉన్నా, వాటన్నిటినీ కలిపి ఉంచేది లోపల ఉన్న దారం. అలాగే, ఈ సృష్టిలోని ప్రతి అణువులో, ప్రతి జీవిలో ఆ పరమాత్మ అంతర్లీనంగా, ఆధారంగా ఉన్నాడు.
ప్రతిదానిలో దైవత్వాన్ని చూడటం
ఆ భగవంతుడు ఎక్కడో లేడు, మన చుట్టూ ఉన్న ప్రతి వస్తువు యొక్క 'సారం' (essence) తానేనని కృష్ణుడు వివరిస్తాడు:
- "నేను నీటిలోని రుచిని (రసం)."
- "నేను సూర్యచంద్రుల కాంతిని (ప్రభ)."
- "నేను సమస్త వేదాలలోని 'ఓం'కారాన్ని (ప్రణవం)."
- "నేను ఆకాశంలోని శబ్దాన్ని."
- "నేను పురుషులలోని పౌరుషాన్ని (పురుషత్వం)."
- "నేను భూమిలోని పవిత్రమైన సువాసనను (గంధం), అగ్నిలోని వేడిని (తేజస్సు)."
- "నేనే సర్వ ప్రాణుల జీవితాన్ని (జీవనం), తపస్వులలోని తపస్సును." ఈ విధంగా, మనం అనుభవించే ప్రతిదానిలోని మూల చైతన్యం, సారం ఆ పరమాత్మ స్వరూపమే.
దాటశక్యం కాని "దైవీ మాయ"
భగవంతుడు సర్వాంతర్యామి అయితే, మనకు ఎందుకు కనిపించడం లేదు? మనం ఆయనను ఎందుకు తెలుసుకోలేకపోతున్నాం? దీనికి కారణం 'మాయ'. శ్రీకృష్ణుడు ఇలా అంటాడు: "సత్వ, రజో, తమో గుణాలనే ఈ మూడు గుణాలతో కూడిన నా 'దైవీ మాయ'ను దాటడం చాలా కష్టం. ఈ మాయ చేత మొత్తం ప్రపంచం మోహానికి లోనై, ఈ గుణాలకు అతీతంగా ఉన్న నన్ను తెలుసుకోలేకపోతోంది." ఈ మూడు గుణాలు (మంచి, ఆవేశం, సోమరితనం) మనల్ని నిరంతరం ప్రభావితం చేస్తూ, మన నిజ స్వరూపాన్ని, పరమాత్మ స్వరూపాన్ని చూడకుండా అడ్డుకుంటాయి.
మరి మాయను దాటడం ఎలా?
ఈ మాయను మన సొంత ప్రయత్నంతో, బుద్ధిబలంతో దాటడం అసాధ్యమని శ్రీకృష్ణుడే చెబుతున్నాడు. మరి మార్గం? ఆయనే ఒకే ఒక్క సులభమైన మార్గాన్ని చూపిస్తాడు: "మామేవ యే ప్రపద్యంతే మాయామేతాం తరంతి తే ||" "ఎవరైతే సంపూర్ణంగా నన్నే శరణు పొందుతారో, వారు మాత్రమే ఈ మాయను దాటగలుగుతారు." అహంకారాన్ని విడిచిపెట్టి, "ఓ భగవంతుడా, నేను నీ వాడిని, నన్ను ఈ మాయ నుండి రక్షించు" అని శరణాగతి చేయడమే మాయను దాటడానికి ఏకైక మార్గం.
నాలుగు రకాల భక్తులు
మనుషులందరూ దేవుడిని ఒకే కారణం కోసం పూజించరు. శ్రీకృష్ణుడు తనను సేవించే పుణ్యాత్ములను నాలుగు రకాలుగా వర్గీకరిస్తాడు:
- ఆర్తుడు (ఆర్తో): కష్టాలలో, ఆపదలలో ఉండి, వాటి నుండి బయటపడటానికి భగవంతుడిని ప్రార్థించేవాడు (ఉదా: గజేంద్రుడు).
- జిజ్ఞాసువు (జిజ్ఞాసుః): భగవంతుని గురించి, ఆత్మ గురించి తెలుసుకోవాలనే జ్ఞాన తృష్ణతో దేవుడిని ఆశ్రయించేవాడు (ఉదా: ఉద్ధవుడు, పరీక్షిత్తు).
- అర్థార్థి (అర్థార్థీ): ధనం, అధికారం, కీర్తి వంటి ప్రాపంచిక కోరికల కోసం భగవంతుడిని పూజించేవాడు (ఉదా: ధ్రువుడు).
- జ్ఞాని (జ్ఞానీ): భగవంతుని నిజ స్వరూపాన్ని తెలుసుకుని, ఏ కోరికలూ లేకుండా, కేవలం ప్రేమతో, భక్తితో సేవించేవాడు (ఉదా: ప్రహ్లాదుడు, గోపికలు
అందరికంటే "జ్ఞాని"యే శ్రేష్ఠుడు!
ఈ నాలుగు రకాల భక్తులూ తనకు ఇష్టులేనని శ్రీకృష్ణుడు అంటాడు. ఎందుకంటే, ఏ కారణం చేతైనా వారు దేవుడి వైపు తిరగడం గొప్ప విషయమే. కానీ, "వారిలో, నిత్యం నా యందే మనసు లగ్నం చేసి, అనన్యమైన భక్తితో నన్ను సేవించే 'జ్ఞాని' అత్యంత శ్రేష్ఠుడు. నేను ఆ జ్ఞానికి అత్యంత ప్రియుడను, అలాగే అతడు నాకు అత్యంత ప్రియుడు." ఎందుకంటే, మిగిలిన ముగ్గురూ ఏదో ఒకటి ఆశించి భగవంతుడి వద్దకు వస్తారు, కానీ జ్ఞాని మాత్రం భగవంతుడిని ప్రేమించడం కోసం, సేవించడం కోసం మాత్రమే వస్తాడు. అతని భక్తి నిస్వార్థమైనది, షరతులు లేనిది. అటువంటి జ్ఞాని 'నా ఆత్మ స్వరూపమే' అని శ్రీకృష్ణుడు ప్రకటించడం ఈ అధ్యాయానికే తలమానికం.
ఇతర దేవతలను ఆరాధించేవారు
కొంతమంది ఇతర దేవతలను ఆరాధిస్తారు కదా, వారి గతి ఏమిటి? దీనికి కృష్ణుడు, "ఎవరైతే తమ కోరికల చేత జ్ఞానాన్ని కోల్పోయి, ఇతర దేవతలను ఆరాధిస్తారో, వారు కూడా తమ స్వభావాన్ని బట్టి ఆయా నియమాలను పాటిస్తారు. ఏ భక్తుడు ఏ దేవతా రూపాన్ని శ్రద్ధతో పూజించినా, ఆ శ్రద్ధను ప్రసాదించేది కూడా నేనే. నేను వారి శ్రద్ధను స్థిరపరుస్తాను." అని అంటాడు. ఆ భక్తులు ఆ దేవతల నుండి కోరుకున్న ఫలాలను పొందుతారు, కానీ నిజానికి ఆ ఫలాలను మంజూరు చేసేది కూడా ఆ దేవతల ద్వారా పరమాత్మ అయిన తానేనని కృష్ణుడు చెబుతాడు. అయితే, "అల్పబుద్ధి గల ఆ భక్తులు పొందే ఫలాలు తాత్కాలికమైనవి. దేవతలను పూజించేవారు దేవ లోకాలకు వెళతారు, కానీ నన్ను పూజించే నా భక్తులు నన్నే పొందుతారు (శాశ్వతమైన మోక్షధామాన్ని)" అని స్పష్టం చేస్తాడు.
ముగింపు
ఏడవ అధ్యాయం, జ్ఞాన విజ్ఞాన యోగం, మనకు భగవంతుని యొక్క నిజ స్వరూపాన్ని పరిచయం చేసింది. భగవంతుడు ఎక్కడో లేడు, మన చుట్టూ ఉన్న సృష్టిలో, ప్రతి వస్తువు యొక్క సారంలో, మరియు మన లోపల ఉన్న చైతన్యంలో ఆయనే ఉన్నాడు. కానీ, ఆయన దైవీ మాయ చేత కప్పబడి ఉన్నాడు. అహంకారాన్ని విడిచిపెట్టి, ఆయనను శరణు వేడటం ద్వారా మాత్రమే ఆ మాయను దాటి, ఆయనను తెలుసుకోగలం. ఏ కోరికతో ఆయనను ఆశ్రయించినా ఆయన అనుగ్రహిస్తాడు, కానీ ఏ కోరికా లేకుండా కేవలం ప్రేమతో ఆశ్రయించే జ్ఞాని ఆయనకు అత్యంత ప్రియుడు.
ఈ అధ్యాయంలోని భగవంతుని స్వరూప వర్ణనపై మీ అభిప్రాయం ఏమిటి? మీరు ఏ రకమైన భక్తుడిగా ఉండాలని కోరుకుంటున్నారు? మీ ఆలోచనలను క్రింద కామెంట్స్ రూపంలో పంచుకోండి. ఈ దివ్య జ్ఞానాన్ని మీ స్నేహితులతో షేర్ చేయండి. ఎనిమిదవ రోజు కథనం కోసం మా telugu13.com వెబ్ సైట్ ను అనుసరించండి.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
1. 'జ్ఞానం' మరియు 'విజ్ఞానం' మధ్య తేడా ఏమిటి?
జ: 'జ్ఞానం' అంటే భగవంతుడు ఉన్నాడు, ఆయనే సృష్టికి మూలం అనే తాత్విక అవగాహన (Theoretical Knowledge). 'విజ్ఞానం' అంటే ఆ భగవంతుడిని అనుభవపూర్వకంగా తెలుసుకోవడం, ప్రతిదానిలో ఆయనను దర్శించడం (Realized or Practical Knowledge).
2. పరా ప్రకృతి మరియు అపరా ప్రకృతి అంటే ఏమిటి?
జ: అపరా ప్రకృతి అంటే జడమైన భౌతిక ప్రపంచం (భూమి, నీరు, మనసు, బుద్ధి, అహంకారం). పరా ప్రకృతి అంటే చైతన్యవంతమైన జీవాత్మ (ప్రాణశక్తి). ఈ రెండింటికీ మూలం పరమాత్మ.
3. 'మాయ' అంటే ఏమిటి? దానిని ఎలా దాటాలి?
జ: మాయ అంటే భగవంతుని యొక్క దైవీ శక్తి. సత్వ, రజో, తమో గుణాల రూపంలో ఉండి, జీవులను మోహానికి గురిచేసి, భగవంతుడిని తెలుసుకోకుండా అడ్డుకుంటుంది. భగవంతుడిని సంపూర్ణంగా శరణు పొందడం (శరణాగతి) ద్వారా మాత్రమే ఈ మాయను దాటగలం.
4. ఇతర దేవతలను పూజించడం తప్పా?
జ: గీత ప్రకారం తప్పు కాదు, కానీ అది అల్పబుద్ధితో కూడినది. ఇతర దేవతల పూజ ద్వారా లభించే ఫలాలు తాత్కాలికమైనవి. పరమాత్మ అయిన శ్రీకృష్ణుడిని పూజించడం ద్వారా లభించే ఫలం శాశ్వతమైన మోక్షం.
