EVALI అంటే ఏమిటి? వేపింగ్ ఊపిరితిత్తులను ఎలా దెబ్బతీస్తుంది?
పొగతాగడానికి ప్రత్యామ్నాయంగా, సురక్షితమైనవిగా ప్రచారం చేయబడిన ఈ-సిగరెట్లు (E-Cigarettes), లేదా వేపింగ్ (Vaping) ఇటీవల కాలంలో తీవ్రమైన ఆరోగ్య సమస్యలతో ముడిపడి ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా యువతలో దీని వినియోగం పెరుగుతుండటంతో, దీని వల్ల కలిగే ప్రమాదాలపై ఆందోళనలు పెరుగుతున్నాయి. వేపింగ్ వల్ల కలిగే అత్యంత తీవ్రమైన ఊపిరితిత్తుల వ్యాధి EVALI (ఈవీఐఐఐ). ఇది కేవలం ఒక హెచ్చరిక కాదు, వేపింగ్ ఎంత ప్రమాదకరమో చెప్పే ఒక వాస్తవం. ఈ కథనంలో, EVALI అంటే ఏమిటి, 'పాప్‌కార్న్ లంగ్' అంటే ఏమిటి, మరియు వేపింగ్ ఊపిరితిత్తులను ఎలా దెబ్బతీస్తుందో శాస్త్రీయంగా విశ్లేషిద్దాం.
EVALI: ఊపిరితిత్తుల గాయం మరియు మరణాల కలయిక
EVALI అంటే "E-cigarette, or Vaping, Product Use-Associated Lung Injury" (ఈ-సిగరెట్ లేదా వేపింగ్ ఉత్పత్తి వాడకం-సంబంధిత ఊపిరితిత్తుల గాయం). 2019లో అమెరికాలో వేపింగ్ చేసేవారిలో ఊపిరితిత్తుల వ్యాధుల కేసులు అకస్మాత్తుగా పెరిగి, అనేక మరణాలకు దారితీసినప్పుడు ఈ పదం తెరపైకి వచ్చింది.
EVALI అనేది ఒక రకమైన తీవ్రమైన ఊపిరితిత్తుల సమస్య, ఇది వేపింగ్ ద్రవాలలో ఉండే కొన్ని రసాయనాలను పీల్చడం వల్ల వస్తుంది. దీని వల్ల ఊపిరితిత్తుల కణజాలం తీవ్రంగా వాచిపోతుంది, దెబ్బతింటుంది. ఇది ఒకే రకమైన సమస్య కాదు, వేపింగ్ వల్ల వచ్చే అనేక రకాల ఊపిరితిత్తుల గాయాలను సూచించే ఒక సాధారణ పదం.
పాప్‌కార్న్ లంగ్ (Popcorn Lung): మరెన్నో ప్రమాదాలు
EVALIతో పాటు, వేపింగ్ వల్ల వచ్చే మరొక భయంకరమైన పరిస్థితి "పాప్‌కార్న్ లంగ్" (Popcorn Lung). దీనిని బ్రోంకియోలిటిస్ ఆబ్లిటెరాన్స్ (Bronchiolitis Obliterans) అని కూడా అంటారు. ఇది ఊపిరితిత్తులలోని చిన్న వాయు మార్గాలను (బ్రాంకియోల్స్) దెబ్బతీసి, వాటిని సన్నబరిచి, కఠినంగా మారుస్తుంది.
ఈ పేరు ఎలా వచ్చిందంటే, మొదటగా మైక్రోవేవ్ పాప్‌కార్న్ ఫ్యాక్టరీలలో పనిచేసే కార్మికులలో ఈ వ్యాధి కనిపించింది. పాప్‌కార్న్‌కు కృత్రిమ వెన్న రుచిని ఇవ్వడానికి ఉపయోగించే 'డైఅసిటైల్' (Diacetyl) అనే రసాయనం వల్ల ఇది వచ్చింది. దురదృష్టవశాత్తు, చాలా వేపింగ్ ద్రవాలలో (ముఖ్యంగా ఫ్లేవర్డ్ ఇ-లిక్విడ్స్‌లో) ఇదే డైఅసిటైల్ రసాయనం లభిస్తుంది. దీనిని పీల్చడం వల్ల ఊపిరితిత్తులలో తీవ్రమైన, శాశ్వతమైన నష్టం జరిగి, శ్వాస తీసుకోవడం చాలా కష్టంగా మారుతుంది. ఇది కోలుకోలేని వ్యాధి.
వేపింగ్ వల్ల ఊపిరితిత్తులకు ఎలా నష్టం జరుగుతుంది?
ఈ-సిగరెట్లు పొగాకును కాల్చవు, ద్రవాన్ని వేడి చేసి ఆవిరిని (ఎయిరోసాల్) ఉత్పత్తి చేస్తాయి. ఈ ఆవిరిలో అనేక హానికరమైన రసాయనాలు ఉంటాయి:
విటమిన్ E ఎసిటేట్ (Vitamin E Acetate): EVALIకి ప్రధాన కారణాల్లో ఒకటిగా గుర్తించబడింది. ఇది వేపింగ్ ద్రవాలలో, ముఖ్యంగా THC (మత్తు పదార్థం) కలిగిన వాటిలో, ద్రవాన్ని చిక్కగా చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు. ఇది పీల్చినప్పుడు ఊపిరితిత్తులలో జిగట పొరలా ఏర్పడి, ఆక్సిజన్ మార్పిడిని అడ్డుకుంటుంది.
డైఅసిటైల్ (Diacetyl): 'పాప్‌కార్న్ లంగ్'కు ప్రధాన కారణం. ఇది ఊపిరితిత్తులలోని చిన్న వాయు మార్గాలను దెబ్బతీస్తుంది.
నికోటిన్ (Nicotine): సాంప్రదాయ సిగరెట్ల వలె, ఈ-సిగరెట్లలో కూడా నికోటిన్ ఉంటుంది. ఇది అత్యంత వ్యసనపరుడైన రసాయనం. ఇది రక్తనాళాలను కుదించి, గుండెపై ఒత్తిడిని పెంచుతుంది, మరియు మెదడు అభివృద్ధిని ప్రభావితం చేస్తుంది, ముఖ్యంగా యువతలో.
హెవీ మెటల్స్ (Heavy Metals): ఈ-సిగరెట్ డివైస్ హీటింగ్ కాయిల్స్ నుండి నికెల్, టిన్, లెడ్ వంటి హానికరమైన లోహ కణాలు ఆవిరిలోకి విడుదలవుతాయి. వీటిని పీల్చడం వల్ల ఊపిరితిత్తులలో విషపూరిత ప్రభావం కలుగుతుంది.
అల్ట్రాఫైన్ పార్టికల్స్ (Ultrafine Particles): వేపింగ్ ఆవిరిలో ఉండే అతి సూక్ష్మమైన కణాలు ఊపిరితిత్తుల లోపలికి చేరి, వాపును, నష్టాన్ని కలిగిస్తాయి.
ఫ్లేవరింగ్ ఏజెంట్లు (Flavoring Agents): వేపింగ్ ద్రవాలలో అనేక కృత్రిమ రుచులు ఉంటాయి. వీటిలో కొన్ని, పీల్చినప్పుడు ఊపిరితిత్తుల కణాలను దెబ్బతీస్తాయని పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి.
EVALI లక్షణాలు
EVALI లక్షణాలు అకస్మాత్తుగా లేదా కొన్ని రోజుల వ్యవధిలో కనిపించవచ్చు:
శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది లేదా ఆయాసం
పొడి దగ్గు
ఛాతీ నొప్పి
వికారం, వాంతులు, కడుపు నొప్పి, డయేరియా
జ్వరం, చలి
వేగవంతమైన గుండె కొట్టుకోవడం (Rapid Heartbeat)
ఈ లక్షణాలు కనిపిస్తే, వెంటనే వైద్యుడిని సంప్రదించడం చాలా ముఖ్యం.
సురక్షిత ప్రత్యామ్నాయం కాదు
పొగతాగడానికి సురక్షితమైన ప్రత్యామ్నాయం (Safer Alternative) అని వేపింగ్‌ను ప్రచారం చేసినప్పటికీ, ఇది నిజం కాదు. ఈ-సిగరెట్లు యువతను నికోటిన్ వ్యసనానికి బానిసలుగా మార్చడమే కాకుండా, ఊపిరితిత్తులకు తీవ్రమైన, శాశ్వతమైన నష్టాన్ని కలిగిస్తాయి. EVALI, పాప్‌కార్న్ లంగ్ వంటి వ్యాధులు వేపింగ్ యొక్క ప్రమాదాలను స్పష్టంగా చాటిచెబుతున్నాయి.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
ఈ-సిగరెట్లలో పొగాకు లేనప్పుడు అవి ఎలా ప్రమాదకరం?
పొగాకు లేకపోయినా, ఈ-సిగరెట్లలో నికోటిన్, విటమిన్ E ఎసిటేట్, డైఅసిటైల్, హెవీ మెటల్స్ మరియు ఇతర విషపూరిత రసాయనాలు ఉంటాయి. వీటిని పీల్చడం వల్ల ఊపిరితిత్తుల కణజాలం తీవ్రంగా దెబ్బతింటుంది.
ఈ-సిగరెట్లు నిజంగా పొగతాగడం మానేయడానికి సహాయపడతాయా?
ఈ-సిగరెట్లు పొగతాగడం మానేయడానికి సహాయపడతాయని రుజువు చేసే శాస్త్రీయ ఆధారాలు బలహీనంగా ఉన్నాయి. పైగా, ఇది నికోటిన్ వ్యసనాన్ని కొనసాగించడానికే దారితీయవచ్చు.
EVALI నుండి కోలుకోవడం సాధ్యమేనా?
EVALI నుండి కోలుకోవడం అనేది వ్యాధి తీవ్రతపై ఆధారపడి ఉంటుంది. కొందరు పూర్తిగా కోలుకోవచ్చు, కానీ కొందరికి దీర్ఘకాలిక ఊపిరితిత్తుల సమస్యలు ఉండవచ్చు, మరియు కొన్ని సందర్భాల్లో ఇది ప్రాణాంతకం కావచ్చు.
Also Read : Lung Cancer : లంగ్ క్యాన్సర్: పొగతాగని వారికీ ప్రమాదమే!
EVALI మరియు పాప్‌కార్న్ లంగ్ వంటి వ్యాధులు వేపింగ్ యొక్క దాచిన ప్రమాదాలను వెల్లడిస్తున్నాయి. ఈ-సిగరెట్లు సురక్షితమైనవి కావు, మరియు ఊపిరితిత్తులకు తీవ్రమైన, శాశ్వతమైన హానిని కలిగించే సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. యువత మరియు పెద్దలు ఈ ఉత్పత్తుల పట్ల జాగ్రత్త వహించాలి. వ్యసనాల నుండి బయటపడటానికి వైద్య సహాయం తీసుకోవడం మంచిది. మీ ఊపిరితిత్తుల ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకోండి.
వేపింగ్ వల్ల కలిగే ప్రమాదాలపై మీ అభిప్రాయం ఏమిటి? ఈ సమాచారాన్ని మీ స్నేహితులతో, కుటుంబ సభ్యులతో పంచుకోండి!
మరిన్ని ఆరోగ్య కథనాల కోసం telugu13.com ను అనుసరించండి.
