"గ్యాస్‌లైటింగ్" (Gaslighting) - ఈ పదం ఈ మధ్యకాలంలో ఎక్కువగా వినిపిస్తోంది. ఇది ఒక రకమైన సూక్ష్మమైన, ప్రమాదకరమైన మానసిక హింస. ఇందులో ఒక వ్యక్తి, ఎదుటివారిని మానసికంగా నియంత్రించడానికి, వారి వాస్తవికతను (Reality) ప్రశ్నించేలా చేస్తారు. ఇది ఎంత నెమ్మదిగా, తెలివిగా జరుగుతుందంటే, బాధితులు తమపై జరుగుతున్నదాన్ని గుర్తించేసరికి, వారి ఆత్మవిశ్వాసం, స్వీయ-విలువ పూర్తిగా దెబ్బతింటాయి. మీ సంబంధాలలో మీరు నిరంతరం గందరగోళానికి, అభద్రతకు గురవుతున్నట్లయితే, మీరు గ్యాస్‌లైటింగ్‌కు గురవుతున్నారేమో తెలుసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.
'గ్యాస్‌లైటింగ్' అనే పదం ఎక్కడ నుండి వచ్చింది?
ఈ పదం 1944లో విడుదలైన "Gaslight" అనే ఒక ప్రసిద్ధ చిత్రం నుండి వచ్చింది. ఆ చిత్రంలో, ఒక భర్త తన భార్యకు తెలియకుండా ఇంట్లోని గ్యాస్ లైట్లను డిమ్ చేస్తూ, వెలుగు తగ్గిందని ఆమె చెప్పినప్పుడు, "నీకు భ్రమ, లైట్లు బాగానే ఉన్నాయి" అని నమ్మిస్తాడు. ఇలాంటి అనేక సంఘటనల ద్వారా, ఆమెను తన మానసిక ಸ್ಥಿరత్వాన్నే అనుమానించుకునేలా చేసి, పిచ్చిదాన్ని అని నమ్మించి, ఆమె ఆస్తిని కాజేయాలని చూస్తాడు. ఈ చిత్రం ఆధారంగా, ఒకరి వాస్తవికతను మార్చడానికి ప్రయత్నించే ఈ మానసిక నియంత్రణ ప్రవర్తనను 'గ్యాస్‌లైటింగ్' అని పిలుస్తున్నారు.
గ్యాస్‌లైటింగ్ చేసేవారి సాధారణ ప్రవర్తనలు
గ్యాస్‌లైటింగ్ చేసే వ్యక్తులు కొన్ని నిర్దిష్టమైన పద్ధతులను అనుసరిస్తారు. ఈ లక్షణాలను మీ సంబంధంలో గమనిస్తే, మీరు అప్రమత్తంగా ఉండాలి.
నిరంతరం అబద్ధాలు చెప్పడం
వారు ముఖం మీదే, ఎటువంటి తడబాటు లేకుండా, ధైర్యంగా అబద్ధాలు చెబుతారు. మీరు సాక్ష్యాలతో సహా వారి అబద్ధాన్ని నిరూపించినా, వారు దానిని అంగీకరించరు. వారు చెప్పిన మాటలను, చేసిన పనులను పూర్తిగా తిరస్కరిస్తారు.. "నేను అలా అనలేదు," "నీకు తప్పుగా గుర్తుంది" వంటి మాటలు తరచుగా వాడుతారు. దీని ముఖ్య ఉద్దేశ్యం, మీ జ్ఞాపకశక్తిపై మీకే అనుమానం కలిగించడం.
మీ భావోద్వేగాలను తక్కువ చేయడం
మీరు ఏదైనా విషయం గురించి బాధపడినా, కోపగించుకున్నా, వారు మీ భావోద్వేగాలను అస్సలు పట్టించుకోరు. పైగా, "నువ్వు మరీ సున్నితంగా ఉన్నావు," "ప్రతి చిన్నదానికి రాద్ధాంతం చేస్తావు," లేదా "నీకు ఊహించుకోవడం ఎక్కువ" వంటి మాటలతో మిమ్మల్ని కొట్టిపారేస్తారు. దీనివల్ల, మీ భావోద్వేగాలు సరికావని, మీ ప్రతిస్పందన అతిగా ఉందని మీరు నమ్మడం ప్రారంభిస్తారు.
నిందను మీపైకి నెట్టడం
గ్యాస్‌లైటర్లు తమ తప్పులను ఎప్పుడూ అంగీకరించరు. వారి తప్పులన్నింటికీ మిమ్మల్నే బాధ్యులను చేస్తారు. ఉదాహరణకు, వారు మీపై కోపంగా అరిస్తే, దానికి కారణం మీరే వారిని రెచ్చగొట్టారని చెబుతారు. వారు చేసిన మోసానికి, మీ ప్రవర్తనే కారణమని నిందిస్తారు. చివరికి, ప్రతి గొడవకు, ప్రతి సమస్యకు మీరే కారణం అని మీరు భావించేలా చేస్తారు.
మిమ్మల్ని ఒంటరిని చేయడం
గ్యాస్‌లైటర్లు మిమ్మల్ని మీ కుటుంబ సభ్యులు, స్నేహితుల నుండి నెమ్మదిగా దూరం చేస్తారు. "నీ స్నేహితులు నీకు మంచి చేయడం లేదు," "మీ ఇంట్లో వాళ్ళు మన సంబంధాన్ని చెడగొట్టాలని చూస్తున్నారు" వంటి మాటలతో మీ మద్దతు వ్యవస్థను (Support System) నాశనం చేస్తారు. దీనివల్ల, మీరు ఒంటరిగా మిగిలిపోయి, కేవలం వారి మాటలను, వారి వాస్తవికతను మాత్రమే నమ్మేలా ఆధారపడిపోతారు.
మీరు 'గ్యాస్‌లైటింగ్'కు గురవుతున్నారని చెప్పే సంకేతాలు
గ్యాస్‌లైటింగ్ ప్రభావం బాధితులపై చాలా లోతుగా ఉంటుంది. మీలో ఈ క్రింది భావనలు కలుగుతున్నాయేమో గమనించుకోండి. మీరు నిరంతరం మిమ్మల్ని మీరు ప్రశ్నించుకుంటున్నారా? ప్రతి చిన్న విషయానికి మీదే తప్పని, పదేపదే 'క్షమించండి' అని చెబుతున్నారా? మీరు ఒకప్పుడు ఎంతో ఆత్మవిశ్వాసంతో, ఆనందంగా ఉండేవారు, కానీ ఇప్పుడు ఎప్పుడూ ఆందోళనగా, అభద్రతాభావంతో ఉంటున్నారా? మీ స్నేహితులను, కుటుంబ సభ్యులను కలవాలంటే భయంగా ఉందా? మీరు ఏమీ సరిగ్గా చేయలేరనే భావనలో ఉన్నారా? ఈ ప్రశ్నలకు మీ సమాధానం 'అవును' అయితే, మీరు ఒక టాక్సిక్ సంబంధంలో ఉండి, గ్యాస్‌లైటింగ్‌కు గురవుతున్నారని అర్థం.
ఈ పరిస్థితి నుండి ఎలా బయటపడాలి?
మీ అంతరాత్మను నమ్మండి
మీ సంబంధంలో ఏదో సరిగ్గా లేదని, మీరు నిరంతరం బాధపడుతున్నారని మీ మనసు చెబుతుంటే, దానిని నమ్మండి. మీ భావాలు నిజమైనవి, అవి చెల్లుబాటు అయ్యేవి.
ఆధారాలను సేకరించండి
మీరు గందరగోళానికి గురైనప్పుడు, వాస్తవాన్ని గుర్తు చేసుకోవడానికి, జరిగిన సంఘటనలను, సంభాషణలను ఒక ప్రైవేట్ డైరీలో రాసుకోండి. సంబంధిత టెక్స్ట్ మెసేజ్‌లు, ఈమెయిళ్లను సేవ్ చేసుకోండి. ఇది మీ జ్ఞాపకశక్తిని ధృవీకరించుకోవడానికి సహాయపడుతుంది.
సరిహద్దులను గీయండి
గ్యాస్‌లైటర్లు మిమ్మల్ని నియంత్రించడానికి ప్రయత్నించినప్పుడు, వారికి స్పష్టమైన సరిహద్దులను గీయండి. "మనం ఈ విషయం గురించి ఇప్పటికే మాట్లాడాము, నేను మళ్ళీ వాదించదలచుకోలేదు," లేదా "నా భావాలు నిజమైనవి, దయచేసి వాటిని తక్కువ చేయవద్దు" అని ధైర్యంగా చెప్పండి.
బయటి సహాయం కోరండి
ఇది అత్యంత ముఖ్యమైన అడుగు. ఈ పరిస్థితి నుండి ఒంటరిగా బయటపడటం కష్టం. మీకు నమ్మకమైన స్నేహితులతో, కుటుంబ సభ్యులతో మాట్లాడండి. వారి మద్దతు తీసుకోండి. అవసరమైతే, ఒక మానసిక నిపుణుడిని (Counselor or Therapist) సంప్రదించడానికి ఏమాత్రం వెనుకాడకండి. వారు మీకు ఈ మానసిక హింస నుండి బయటపడటానికి సరైన మార్గాన్ని చూపగలరు.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
కేవలం రొమాంటిక్ సంబంధాలలోనే గ్యాస్‌లైటింగ్ జరుగుతుందా?
లేదు. గ్యాస్‌లైటింగ్ ఏ సంబంధంలోనైనా జరగవచ్చు. తల్లిదండ్రులు-పిల్లలు, స్నేహితులు, సహోద్యోగులు, మరియు బాస్-ఉద్యోగి మధ్య కూడా ఈ రకమైన మానసిక నియంత్రణ ప్రవర్తన కనిపించవచ్చు.
గ్యాస్‌లైటింగ్ చేసేవారు కావాలనే అలా చేస్తారా?
కొందరు (నార్సిసిస్టిక్ పర్సనాలిటీ ఉన్నవారు) ఇతరులను నియంత్రించడానికి కావాలనే చేస్తారు. మరికొందరు, తమను తాము రక్షించుకోవడానికి, తమ తప్పులను కప్పిపుచ్చుకోవడానికి తెలియకుండానే ఈ ప్రవర్తనను అలవర్చుకుని ఉండవచ్చు. కారణం ఏదైనా, బాధితులపై దాని ప్రభావం మాత్రం చాలా హానికరం.
గ్యాస్‌లైటింగ్ చేసే వ్యక్తిని మార్చగలమా?
ఒక వ్యక్తిని మార్చడం చాలా కష్టం. వారు తమ ప్రవర్తన హానికరమైనదని గుర్తించి, దానిని మార్చుకోవడానికి స్వయంగా, నిజాయితీగా సిద్ధపడితే తప్ప, మార్పు అసాధ్యం. వారిని మార్చడానికి ప్రయత్నించడం కంటే, మిమ్మల్ని మీరు కాపాడుకోవడంపై దృష్టి పెట్టడం ఉత్తమం.
ముగింపు
గ్యాస్‌లైటింగ్ అనేది ఒక నిశ్శబ్దమైన, కనిపించని హింస. అది మన ఆత్మవిశ్వాసాన్ని, మన అస్తిత్వాన్ని దెబ్బతీస్తుంది. ఈ లక్షణాలను గుర్తించడం అనేది ఈ మానసిక హింస నుండి బయటపడటంలో మొదటి, అతి ముఖ్యమైన అడుగు. మీ విలువను ఎవరూ తగ్గించలేరు, మీ వాస్తవికతను ఎవరూ ప్రశ్నించలేరు. మిమ్మల్ని మీరు నమ్మండి, మీ ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకోండి.
ఈ సున్నితమైన అంశంపై మీ అభిప్రాయాలు ఏమిటి? మీరు ఎప్పుడైనా ఇలాంటి పరిస్థితిని ఎదుర్కొన్నారా? మీ అనుభవాలను (పేర్లు లేకుండా) క్రింద కామెంట్లలో పంచుకోండి. ఈ ముఖ్యమైన సమాచారాన్ని ఇతరులతో షేర్ చేసి, వారిలో కూడా అవగాహన కల్పించండి!
మరిన్ని ఆర్టికల్స్ కోసం telugu13.com ను అనుసరించండి.
