మద్యం: మీ లివర్‌ను నాశనం చేసే 3 దశలు
మన శరీరంలోని అత్యంత కష్టపడి పనిచేసే అవయవాలలో కాలేయం (Liver) ఒకటి. ఇది 500 కంటే ఎక్కువ పనులను నిర్వర్తిస్తూ, మనల్ని ఆరోగ్యంగా ఉంచుతుంది. అయితే, ఈ నిశ్శబ్ద కార్యకర్తకు అతిపెద్ద శత్రువు ఆల్కహాల్ (మద్యం). చాలామంది "అప్పుడప్పుడు తాగితే ఏమీ కాదులే" అని భావిస్తారు. కానీ, మద్యం మన కాలేయాన్ని ఎంత నిశ్శబ్దంగా, క్రమపద్ధతిలో దెబ్బతీస్తుందో తెలిస్తే మీరు ఆశ్చర్యపోతారు. ఆల్కహాల్ సంబంధిత కాలేయ వ్యాధి (ARLD) అనేది ఒకేసారి రాదు, అది మూడు స్పష్టమైన, ప్రమాదకరమైన దశలలో పురోగమిస్తుంది. ఈ కథనంలో, ఆ మూడు దశల గురించి వివరంగా తెలుసుకుందాం.
ఆల్కహాల్ కాలేయాన్ని ఎలా దెబ్బతీస్తుంది?
మనం తాగిన మద్యాన్ని ప్రాసెస్ చేయడం (విష పదార్థాలను విచ్ఛిన్నం చేయడం) కాలేయం యొక్క ప్రధాన విధులలో ఒకటి. కానీ, మనం మితంగా తాగినప్పుడు మాత్రమే కాలేయం ఈ పనిని సమర్థవంతంగా చేయగలదు. అతిగా లేదా నిరంతరంగా మద్యం సేవించినప్పుడు, కాలేయంపై భారం విపరీతంగా పెరుగుతుంది. ఈ ప్రాసెసింగ్ ప్రక్రియలో, హానికరమైన రసాయనాలు, టాక్సిన్లు విడుదలవుతాయి. ఈ టాక్సిన్లు కాలేయ కణాలను నేరుగా దెబ్బతీస్తాయి, ఇన్‌ఫ్లమేషన్ (వాపు)ను కలిగిస్తాయి, మరియు కాలేయంలో కొవ్వు పేరుకుపోయేలా చేస్తాయి. ఇది నెమ్మదిగా కాలేయం యొక్క నాశనానికి దారితీస్తుంది.
దశ 1: ఆల్కహాలిక్ ఫ్యాటీ లివర్ (స్టిటోసిస్)
ఇది ARLD యొక్క మొదటి, మరియు అత్యంత సాధారణమైన దశ. ఇది అతిగా మద్యం సేవించే 90% మందిలో కనిపిస్తుంది. ఈ దశలో, కాలేయం కొవ్వును సరిగ్గా విచ్ఛిన్నం చేయలేకపోతుంది, దీనివల్ల కొవ్వు కణాలు కాలేయంలో పేరుకుపోవడం ప్రారంభమవుతాయి. ఈ దశ యొక్క అత్యంత ప్రమాదకరమైన అంశం ఏమిటంటే, దీనికి ఎలాంటి లక్షణాలు ఉండవు. బయటకు అంతా మామూలుగానే అనిపిస్తుంది.
వరంగల్‌లోని చాలామంది యువత, తమకు తెలియకుండానే ఈ దశలో ఉండే అవకాశం ఉంది. శుభవార్త: ఈ దశలో వ్యాధిని గుర్తించి, మద్యపానం పూర్తిగా మానేస్తే, ఈ పరిస్థితి నుండి పూర్తిగా కోలుకోవచ్చు (Completely Reversible). కాలేయం తనంతట తానుగా బాగుపడి, తిరిగి సాధారణ స్థితికి వస్తుంది. ఇది మీ లివర్ మీకు ఇస్తున్న మొదటి, బలమైన హెచ్చరిక.
దశ 2: ఆల్కహాలిక్ హెపటైటిస్ (Alcoholic Hepatitis)
మీరు మొదటి దశలో హెచ్చరికను విస్మరించి, మద్యపానం కొనసాగిస్తే, వ్యాధి రెండవ దశకు చేరుకుంటుంది. 'హెపటైటిస్' అంటే 'కాలేయం యొక్క వాపు'. పేరుకుపోయిన కొవ్వు, మరియు ఆల్కహాల్ టాక్సిన్లు కాలేయ కణాలను చికాకుపరిచి, అవి ఉబ్బిపోయేలా, వాపుకు గురయ్యేలా చేస్తాయి. ఈ దశలో లక్షణాలు బయటపడటం మొదలవుతాయి.
కడుపు కుడివైపు పైభాగంలో నొప్పి, వికారం, వాంతులు, ఆకలి లేకపోవడం, తీవ్రమైన నీరసం, మరియు కళ్లు పచ్చబడటం (కామెర్లు) వంటివి కనిపిస్తాయి. ఈ దశలో, నష్టం ప్రారంభమవుతుంది. కొంతమందిలో ఈ వాపు చాలా తీవ్రంగా ఉండి, హఠాత్తుగా లివర్ ఫెయిల్యూర్‌కు కూడా దారితీయవచ్చు.
చికిత్స: ఈ దశలో కూడా, మద్యపానం తక్షణమే మానేయడం చాలా అవసరం. కొన్ని తేలికపాటి సందర్భాలలో, లివర్ కోలుకోవచ్చు, కానీ చాలా సందర్భాలలో కొంత శాశ్వత నష్టం జరిగిపోతుంది.
దశ 3: సిర్రోసిస్ (Cirrhosis) - ఇది అంతిమ దశ
ఇది ఆల్కహాల్ కాలేయ వ్యాధి యొక్క చివరి, మరియు అత్యంత ప్రమాదకరమైన దశ. సంవత్సరాల తరబడి కొనసాగిన ఇన్‌ఫ్లమేషన్ (దశ 2) కారణంగా, కాలేయం తనను తాను బాగుచేసుకునే ప్రయత్నంలో, దెబ్బతిన్న ఆరోగ్యకరమైన కణజాలం స్థానంలో, గట్టిపడిన, నిరుపయోగమైన 'స్కార్ టిష్యూ' (మచ్చ కణజాలం)ను ఏర్పరుస్తుంది. దీనిని 'ఫైబ్రోసిస్' అంటారు.
ఈ స్కార్ టిష్యూ పెరిగేకొద్దీ, కాలేయం మెత్తని స్పాంజ్‌లా కాకుండా, ఒక గట్టి రాయిలా ముడుచుకుపోతుంది. ఈ గట్టిపడిన కణజాలం కాలేయం యొక్క విధులను (రక్త శుద్ధి, పైత్యరసం ఉత్పత్తి వంటివి) నిర్వర్తించలేదు. ఈ దశను సిర్రోసిస్ అంటారు మరియు ఇది 'ఇర్రివర్సిబుల్' (Irreversible) - అంటే, నష్టాన్ని తిరిగి సరిచేయలేము.
లక్షణాలు: ఈ దశలో లక్షణాలు చాలా తీవ్రంగా ఉంటాయి. తీవ్రమైన కామెర్లు, పొట్టలో నీరు చేరడం (Ascites), రక్తపు వాంతులు, మానసిక గందరగోళం (టాక్సిన్లు మెదడుకు చేరడం వల్ల), మరియు లివర్ క్యాన్సర్ వంటివి సంభవిస్తాయి. ఈ దశలో చికిత్స యొక్క ఏకైక లక్ష్యం, మిగిలిన కొద్దిపాటి కాలేయాన్ని కాపాడటం, మరియు నష్టాన్ని మరింత జరగకుండా ఆపడం మాత్రమే. చాలా సందర్భాలలో, కాలేయ మార్పిడి (Liver Transplant) ఒక్కటే ఏకైక పరిష్కారం అవుతుంది.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
ఫ్యాటీ లివర్ నుండి సిర్రోసిస్‌గా మారడానికి ఎంత సమయం పడుతుంది?
ఇది వ్యక్తి యొక్క మద్యపాన అలవాట్లు, జన్యువులు, మరియు మొత్తం ఆరోగ్యంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. సాధారణంగా, అతిగా మద్యం సేవించే వారిలో, ఈ ప్రక్రియ 10 నుండి 20 సంవత్సరాల వరకు పట్టవచ్చు. కానీ, కొందరిలో ఇది చాలా వేగంగా కూడా జరగవచ్చు.
నేను అప్పుడప్పుడు మాత్రమే తాగుతాను. నాకు కూడా ఫ్యాటీ లివర్ వస్తుందా?
'అప్పుడప్పుడు' అనే దానికి మీ నిర్వచనంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. తక్కువ వ్యవధిలో ఎక్కువ మోతాదులో తాగడం (Binge Drinking) కూడా లివర్ ఫ్యాటీ లివర్‌కు కారణమవుతుంది. సురక్షితమైన ఆల్కహాల్ పరిమితి అంటూ ఏదీ లేదని ఆధునిక వైద్యం చెబుతోంది.
సిర్రోసిస్ వస్తే, మందులతో నయం చేయవచ్చా?
సిర్రోసిస్ అంటే కాలేయం శాశ్వతంగా దెబ్బతినడం. దీనిని మందులతో నయం చేయడం సాధ్యం కాదు. మందులు కేవలం సిర్రోసిస్ వల్ల కలిగే ఇతర సమస్యలను (పొట్టలో నీరు, ఇన్ఫెక్షన్లు వంటివి) నిర్వహించడానికి, మరియు వ్యాధి మరింత ముదరకుండా ఆపడానికి మాత్రమే సహాయపడతాయి.
కాలేయం యొక్క అద్భుతమైన గుణం ఏమిటంటే, అది చాలా ఓపిక గలది. అది దెబ్బతిన్నా కూడా, కోలుకోవడానికి చివరి వరకు ప్రయత్నిస్తుంది. మొదటి దశ అయిన 'ఫ్యాటీ లివర్' అనేది మీ కాలేయం మీకు ఇస్తున్న ఒక హెచ్చరిక సంకేతం. ఆ హెచ్చరికను మీరు విస్మరిస్తే, రెండవ దశ (హెపటైటిస్), మూడవ దశ (సిర్రోసిస్)లకు ప్రయాణం చాలా వేగంగా, ఆపలేని విధంగా సాగుతుంది. మీ ఆరోగ్యం, మీ చేతుల్లోనే ఉంది.
మద్యపానం మరియు కాలేయ ఆరోగ్యం గురించి మీ అభిప్రాయాలు ఏమిటి? మీ అనుభవాలను క్రింద కామెంట్లలో పంచుకోండి. ఈ విలువైన సమాచారాన్ని మీ స్నేహితులతో షేర్ చేసి, వారిలో కూడా అవగాహన కల్పించండి!
మరిన్ని ఆర్టికల్స్ కోసం telugu13.com ను అనుసరించండి.
