మందు కొట్టగానే 'కిక్'.. తెల్లారితే 'నరకం'.. ఎందుకిలా?
వీకెండ్ వచ్చిందంటే చాలు పార్టీలు, దావత్లు మామూలే. చాలామంది ఉత్సాహంగా మందు గ్లాస్ ఎత్తుతారు. తాగిన కాసేపటికే ఏదో తెలియని ఉత్సాహం, ఊపు (Kick) వస్తుంది. "భలే కిక్ ఇచ్చిందిరా.." అని సంబరపడిపోతారు. కానీ అసలు సినిమా మరుసటి రోజు ఉదయం మొదలవుతుంది. నిద్ర లేవగానే తల పగిలిపోయేంత నొప్పి, ఒళ్లంతా నలత, వాంతులు.. దీనినే మనం 'హ్యాంగోవర్' (Hangover) అంటాం.
అసలు ఎప్పుడైనా ఆలోచించారా? మనం తినే బిర్యానీ జీర్ణం కావడానికి గంటలు పడుతుంది కదా, మరి మందు తాగిన వెంటనే కిక్ ఎలా వస్తుంది? ఆ కిక్ వెనుక మన శరీరంలో జరిగే రసాయన యుద్ధం (Chemical Battle) గురించి మీకు తెలుసా? ఉదయం తల ఎందుకు బరువుగా మారుతుందో, దానికి మీ లివర్ (Liver) చెప్పే సమాధానం ఏంటో తెలిస్తే మీరు షాక్ అవుతారు. ఆ వివరాలన్నీ ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.
ఆల్కహాల్కు మాత్రమే ఎందుకు 'VIP ఎంట్రీ'? (Why Immediate Kick?)
సాధారణంగా మనం అన్నం, చపాతీ లేదా బిర్యానీ వంటి ఆహారం తిన్నప్పుడు, అది జీర్ణాశయంలోకి వెళ్ళి, అక్కడ చిన్న ముక్కలుగా విడిపోయి, జీర్ణం కావడానికి కనీసం 3 నుండి 4 గంటల సమయం పడుతుంది. ఆ తర్వాతే అందులోని శక్తి రక్తంలో కలుస్తుంది.
కానీ, ఆల్కహాల్ (Alcohol) విషయం అలా కాదు. దీనికి మన శరీరంలో 'VIP ఎంట్రీ' ఉంటుంది.
మీరు మందు తాగిన మరుక్షణం, అది జీర్ణం కావడం కోసం వేచి చూడదు.
పొట్టలోని గోడల (Stomach lining) ద్వారా మరియు చిన్న పేగుల ద్వారా నేరుగా, క్షణాల్లో రక్తప్రవాహంలోకి (Bloodstream) దూసుకెళ్తుంది.
రక్తం ద్వారా అది మెదడుకు చేరగానే, అక్కడ ఉండే న్యూరోట్రాన్స్మిటర్లపై ప్రభావం చూపిస్తుంది. అందుకే తాగిన 10-15 నిమిషాల్లోనే మాట తడబడటం, ఆనందంగా అనిపించడం లేదా 'కిక్' వచ్చిన భావన కలుగుతుంది. దీనిని సైంటిఫిక్ భాషలో చెప్పాలంటే, ఇది శరీరాన్ని బైపాస్ చేసి బుల్లెట్ వేగంతో మెదడును తాకుతుంది.
అసలు యుద్ధం ఎక్కడ జరుగుతుంది? (The Role of Liver)
మీకు కిక్ వచ్చి ఆనందంగా ఉండవచ్చు, కానీ మీ శరీరంలోని ఒక అవయవం మాత్రం భయంతో వణికిపోతూ ఉంటుంది. అదే మీ 'లివర్' (Liver). ఎందుకంటే, మన శరీరం ఆల్కహాల్ను ఆహారంగా గుర్తించదు. దానిని ఒక విషం (Poison) లాగా చూస్తుంది. రక్తంలో కలిసిన ఆల్కహాల్ను శుద్ధి చేయడానికి లివర్ తక్షణమే రంగంలోకి దిగుతుంది. ఆల్కహాల్ను విచ్ఛిన్నం చేసి శరీరం నుండి బయటకు పంపే బాధ్యత లివర్దే.
ఎసిటాల్డిహైడ్ (The Villain: Acetaldehyde)
లివర్ ఆల్కహాల్ను ప్రాసెస్ చేసే క్రమంలో, దానిని 'ఎసిటాల్డిహైడ్' (Acetaldehyde) అనే రసాయనంగా మారుస్తుంది. ఇక్కడే అసలు ట్విస్ట్ ఉంది.
మనం తాగే ఆల్కహాల్ కంటే ఈ 'ఎసిటాల్డిహైడ్' సుమారు 10 రెట్లు ఎక్కువ విషపూరితమైనది.
ఇది శరీర కణాలను దెబ్బతీస్తుంది. మరుసటి రోజు మీకు వచ్చే తలనొప్పి, వాంతులు, వికారం అన్నింటికీ మూల కారణం ఈ రసాయనమే.
మీ లివర్ దగ్గర 'గ్లూటాథియోన్' అనే రక్షణ కవచం ఉంటుంది. ఇది ఆ విషపూరిత ఎసిటాల్డిహైడ్ను మళ్ళీ ప్రమాదం లేని పదార్థంగా (ఎసిటేట్) మార్చి, మూత్రం ద్వారా బయటకు పంపిస్తుంది. కానీ ఇక్కడ ఒక చిన్న సమస్య ఉంది.
లివర్ కెపాసిటీ ఎంత? (Capacity Limit)
మీ లివర్ కూడా ఒక మెషీన్ లాంటిదే. దానికి ఒక పరిమితి ఉంటుంది. ఆరోగ్యంగా ఉన్న మనిషి లివర్, గంటకు కేవలం ఒక డ్రింక్ (సుమారు 30ml నుండి 60ml) మోతాదును మాత్రమే శుద్ధి చేయగలదు.
కానీ పార్టీలో ఉన్నప్పుడు మనం గంటకు ఒక పెగ్గుతో ఆగుతామా? లేదు కదా! గంటలోపే రెండు, మూడు పెగ్గులు లాగించేస్తుంటాం.
ఎప్పుడైతే మీరు లివర్ పనిచేసే వేగం కంటే ఎక్కువ వేగంతో తాగుతారో, అప్పుడు లివర్ చేతులెత్తేస్తుంది.
శుద్ధి చేయబడని ఆల్కహాల్ మరియు విషపూరితమైన ఎసిటాల్డిహైడ్ రక్తం ద్వారా శరీరమంతా, మెదడుతో సహా అన్ని భాగాలకు పాకిపోతాయి.
అప్పుడు లివర్, "నా వల్ల కావట్లేదు బాబోయ్, ఇక నీ ఇష్టం" అని వదిలేస్తుంది. ఆ ఫలితమే మరుసటి రోజు వచ్చే హ్యాంగోవర్.
హ్యాంగోవర్: లివర్ పెడుతున్న కేకలు (What is Hangover?)
మరుసటి రోజు ఉదయం మీకు తల పగిలిపోవడానికి రెండు ప్రధాన కారణాలు ఉన్నాయి:
1. డీహైడ్రేషన్ (Dehydration): ఆల్కహాల్ ఒక 'డైయూరిటిక్' (Diuretic). అంటే ఇది శరీరం నుండి నీటిని లాగేస్తుంది. మీరు తాగే ప్రతి గ్లాసు మందుకు, శరీరం అంతకంటే ఎక్కువ నీటిని మూత్రం ద్వారా కోల్పోతుంది. దీనివల్ల శరీరం పూర్తిగా ఎండిపోతుంది. ముఖ్యంగా మెదడు చుట్టూ ఉండే నీరు తగ్గిపోవడం వల్ల, మెదడు కుచించుకుపోయి (Shrinks), పుర్రె గోడలను లాగుతుంది. అందుకే తల పగిలిపోయే నొప్పి వస్తుంది.
2. విషం పేరుకుపోవడం: రాత్రి మీరు తాగినప్పుడు లివర్ పూర్తిగా శుద్ధి చేయలేక వదిలేసిన 'ఎసిటాల్డిహైడ్' విషం ఇంకా శరీరంలోనే ఉంటుంది. దాని వల్లే వాంతులు, కడుపులో తిప్పడం (Nausea), వెలుతురు చూడలేకపోవడం వంటి లక్షణాలు కనిపిస్తాయి.
సింపుల్గా చెప్పాలంటే, హ్యాంగోవర్ అనేది ఏదో జబ్బు కాదు. "నువ్వు రాత్రి నన్ను విషంతో నింపేశావు, నేను నిన్ను కాపాడలేకపోయాను" అని మీ లివర్ పెడుతున్న కేకలే ఈ హ్యాంగోవర్.
ముప్పును తగ్గించుకోవడం ఎలా? (How to Reduce Impact)
పూర్తిగా తాగడం మానేయడమే ఉత్తమం. కానీ తప్పదు అనుకున్నప్పుడు ఈ జాగ్రత్తలు పాటించండి:
గ్యాప్ ఇవ్వండి: లివర్కు సమయం ఇవ్వండి. గంటకు ఒక డ్రింక్ మాత్రమే తీసుకోండి.
నీరు ముఖ్యం: ప్రతి పెగ్గుకు మధ్యలో కనీసం ఒక గ్లాసు మంచినీరు తాగండి. ఇది డీహైడ్రేషన్ను అడ్డుకుంటుంది, మరుసటి రోజు తలనొప్పిని తగ్గిస్తుంది.
ఖాళీ కడుపుతో వద్దు: తాగడానికి ముందే ప్రోటీన్ లేదా కొవ్వు ఉన్న ఆహారం (చికెన్, పన్నీర్, గుడ్లు) తినండి. ఇది ఆల్కహాల్ రక్తంలో కలిసే వేగాన్ని కాస్త తగ్గిస్తుంది.
నిద్ర ముఖ్యం: తాగిన తర్వాత శరీరానికి తగినంత విశ్రాంతినివ్వండి.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
1. నిమ్మరసం తాగితే హ్యాంగోవర్ తగ్గుతుందా?
నిమ్మరసంలోని విటమిన్-సి మరియు నీరు డీహైడ్రేషన్ను తగ్గించి కొంత ఉపశమనాన్ని ఇస్తాయి. కానీ లోపల ఉన్న ఎసిటాల్డిహైడ్ విషాన్ని వెంటనే తొలగించలేవు. సమయం మరియు నీరు మాత్రమే అసలైన మందు.
2. కొందరికి త్వరగా కిక్ వస్తుంది, కొందరికి రాదు.. ఎందుకు?
ఇది వారి లివర్లోని ఎంజైమ్స్ మరియు శరీర బరువుపై ఆధారపడి ఉంటుంది. కొందరి లివర్ ఆల్కహాల్ను వేగంగా ప్రాసెస్ చేస్తుంది, కొందరిది నెమ్మదిగా చేస్తుంది. ఆడవారిలో ఈ ప్రాసెస్ మగవారితో పోలిస్తే కాస్త భిన్నంగా ఉంటుంది.
3. హ్యాంగోవర్ తగ్గడానికి మళ్ళీ బీర్ తాగొచ్చా?
దీన్నే "Hair of the dog" అంటారు. ఇది చాలా తప్పు పద్ధతి. అప్పటికే అలిసిపోయిన లివర్పై మళ్ళీ భారం వేయడమే అవుతుంది. ఇది తాత్కాలికంగా నొప్పిని తగ్గించినా, దీర్ఘకాలంలో లివర్ను నాశనం చేస్తుంది.
4. పెగ్గులో సోడా కలపాలా? నీరు కలపాలా?
సోడా లేదా కూల్డ్రింక్స్లో ఉండే కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఆల్కహాల్ను మరింత వేగంగా రక్తంలో కలిసేలా చేస్తుంది. అందుకే సోడా కంటే నీరు (Water) కలపుకోవడం ఆరోగ్యానికి కొంతలో కొంత మంచిది.
5. పడుకునే ముందు ఏం చేయాలి?
పడుకునే ముందు ఒక పెద్ద గ్లాసు నీరు తాగి పడుకుంటే, ఉదయం తలనొప్పి తీవ్రత చాలా వరకు తగ్గుతుంది.
మందు తాగినప్పుడు వచ్చే 'కిక్' తాత్కాలికం, కానీ అది మీ లివర్పై వేసే భారం చాలా ప్రమాదకరం. ఆల్కహాల్ అనేది ఒక రసాయన పదార్థం, అది మీ శరీర వ్యవస్థను దెబ్బతీస్తుంది. మీ లివర్ గంటకు ఒక డ్రింక్ మాత్రమే శుద్ధి చేయగలదని గుర్తుంచుకోండి. దానికి మించి తాగడం అంటే మీ శరీరాన్ని మీరే విషంతో నింపుకుంటున్నట్టే. తాగేటప్పుడు నీరు తాగండి, పరిమితిలో ఉండండి, మీ లివర్ని బ్రతికించుకోండి.
