రాత్రిపూట భయానక అనుభవం: దయ్యం వచ్చిందా?
మీకు ఎప్పుడైనా ఇలా జరిగిందా? అర్ధరాత్రి గాఢ నిద్రలో ఉంటారు. అకస్మాత్తుగా మెలకువ వస్తుంది. కళ్ళు తెరిచి చూస్తారు, కానీ మీ శరీరం మాత్రం మొద్దుబారిపోయి ఉంటుంది. కనీసం వేలు కూడా కదల్చలేరు. గొంతు పెగలదు, అరవాలని ప్రయత్నించినా మాట రాదు.
సరిగ్గా అదే సమయంలో.. గదిలో ఎవరో ఉన్నట్లు, ఏదో నల్లటి ఆకారం మీ వైపు వస్తున్నట్లు, లేదా ఎవరో మీ ఛాతీపై కూర్చుని గొంతు నులుముతున్నట్లు (Choking) అనిపిస్తుంది. ఊపిరి ఆడక చనిపోతామేమో అన్నంత భయం వేస్తుంది. చాలామంది దీనిని "దయ్యం పట్టింది" అనో, "చేతబడి" అనో నమ్ముతుంటారు.
కానీ రిలాక్స్ అవ్వండి. మీ కోసం ఏ దయ్యం రాలేదు. మీ గదిలో ఏ ఆత్మా లేదు. ఇది కేవలం మీ మెదడులో జరిగిన ఒక చిన్న 'సాంకేతిక లోపం' (Software Glitch) మాత్రమే. వైద్య పరిభాషలో దీనిని 'స్లీప్ పెరాలసిస్' (Sleep Paralysis) అంటారు. అసలు ఇది ఎందుకు జరుగుతుంది? ఆ 'దయ్యం' భ్రమ ఎందుకు కలుగుతుంది? దీని నుండి ఎలా బయటపడాలి? అనే విషయాలను సైన్స్ ప్రకారం తెలుసుకుందాం.
నిద్రలో ఏం జరుగుతుంది? (The Science Behind Sleep)
దీనిని అర్థం చేసుకోవాలంటే ముందుగా మన నిద్రలో జరిగే ప్రక్రియ గురించి తెలియాలి. మనం నిద్రపోయేటప్పుడు వివిధ దశలు (Stages) ఉంటాయి. అందులో ముఖ్యమైనది REM (Rapid Eye Movement) దశ. ఈ దశలోనే మనకు కలలు (Dreams) వస్తాయి.
మీరు గాఢ నిద్రలో ఉండి కలలు కంటున్నప్పుడు, ఆ కలలో మీరు పరుగెడుతుండవచ్చు, ఎగురుతుండవచ్చు లేదా ఫైటింగ్ చేస్తుండవచ్చు. ఆ సమయంలో మీ శరీరం నిజంగానే మంచం మీద కదిలితే ఏమవుతుంది? మీరు కింద పడిపోవచ్చు లేదా పక్కన ఉన్నవారిని తన్నవచ్చు. ఇలా జరగకుండా ఉండటానికి, ప్రకృతి మన మెదడులో ఒక అద్భుతమైన రక్షణ వ్యవస్థను (Safety Lock) ఏర్పాటు చేసింది.
మనం కలల దశలో ఉన్నప్పుడు, మెదడు మన శరీరంలోని కండరాలన్నింటినీ తాత్కాలికంగా 'స్విచ్ ఆఫ్' (Switch OFF) చేస్తుంది. అంటే శరీరాన్ని పెరాలసిస్ (Paralysis Mode) లో ఉంచుతుంది. అందుకే కలలో ఏం జరుగుతున్నా, మన శరీరం మాత్రం కదలకుండా మంచం మీద స్థిరంగా ఉంటుంది.
ఆ 'టెక్నికల్ గ్లిచ్' ఏంటి? (Why Does It Happen?)
ఇక్కడే అసలు సమస్య మొదలవుతుంది. కొన్నిసార్లు నిద్ర చక్రం (Sleep Cycle) మారుతున్నప్పుడు ఒక చిన్న పొరపాటు జరుగుతుంది.
మీ మెదడులోని స్పృహ (Consciousness) ఉన్నట్టుండి మేల్కొంటుంది.
కానీ, మీ శరీరాన్ని నియంత్రించే స్విచ్ ఇంకా 'ఆఫ్' (OFF) లోనే ఉంటుంది.
అంటే, మీ మైండ్ (Mind) నిద్ర లేచింది, కానీ మీ బాడీ (Body) ఇంకా నిద్రలోనే (లాక్ అయి) ఉంది.
ఫలితంగా, మీకు చుట్టూ ఏం జరుగుతుందో తెలుస్తుంది, కళ్ళు తెరవగలరు, కానీ చేతులు కాళ్ళు కదల్చలేరు. మీరు మీ స్వంత శరీరంలోనే బందీ అయిపోతారు (Trapped). ఈ స్థితి సాధారణంగా కొన్ని సెకన్ల నుండి రెండు నిమిషాల వరకు ఉంటుంది. కానీ ఆ సమయంలో కలిగే భయం వల్ల అది గంటల తరబడి జరిగినట్లు అనిపిస్తుంది.
ఆ 'దయ్యం' ఎందుకు కనిపిస్తుంది? (The Hallucination Explanation)
"సరే, కదలలేకపోవడం అర్థమైంది. మరి ఆ నల్లటి ఆకారం, ఛాతీపై కూర్చున్న దయ్యం సంగతేంటి? అది నిజం కదా?" అని మీరు అడగవచ్చు.
అది నిజం కాదు, అది మీ మెదడు సృష్టించే భ్రమ (Hallucination). ఎప్పుడైతే మీకు మెలకువ వచ్చి కదలలేకపోతారో, మీ మెదడు తీవ్రమైన భయానికి (Panic) లోనవుతుంది. "నేను ఎందుకు కదలలేకపోతున్నాను? నాకు ఏమైంది?" అని మెదడు కంగారు పడుతుంది. ఈ అనిశ్చితిని, భయాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి మెదడు ఒక కారణాన్ని సృష్టిస్తుంది.
పురాతన కాలం నుండి మన భయాలు చీకటి, దయ్యాలు, అపరిచిత ఆకారాలతో ముడిపడి ఉన్నాయి.
అందుకే మెదడు ఆ భయాన్ని ఒక ఆకారంగా మలిచి, గది మూలల్లో ఎవరో ఉన్నట్లు, లేదా ఛాతీపై ఎవరో కూర్చుని నొక్కుతున్నట్లు (Incubus hallucination) మీకు చూపిస్తుంది.
మీ ఛాతీ కండరాలు కూడా పక్షవాత స్థితిలో (Relaxed mode) ఉండటం వల్ల, లోతుగా గాలి పీల్చుకోవడం కష్టంగా అనిపిస్తుంది. దీన్నే మెదడు "ఎవరో గొంతు నులుముతున్నారు లేదా ఛాతీపై కూర్చున్నారు" అని తప్పుగా అర్థం చేసుకుంటుంది.
సింపుల్గా చెప్పాలంటే, ఆ దయ్యం మీ గదిలో లేదు.. మీ మెదడులో ఉంది.
ఎవరికి ఎక్కువగా జరుగుతుంది? (Triggers & Causes)
స్లీప్ పెరాలసిస్ ఎవరికైనా జరగవచ్చు, కానీ ఈ కింది అలవాట్లు ఉన్నవారిలో ఇది ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది:
నిద్రలేమి (Sleep Deprivation): సరిగ్గా నిద్రపోని వారిలో, లేదా నిద్ర వేళలు (Sleep schedule) తరచుగా మార్చే వారిలో ఇది కామన్.
ఒత్తిడి (Stress): మానసిక ఆందోళన ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు మెదడు నిద్రలో కూడా చురుగ్గా ఉండటానికి ప్రయత్నిస్తుంది.
వెల్లకిలా పడుకోవడం (Sleeping on Back): వెల్లకిలా పడుకున్నప్పుడు స్లీప్ పెరాలసిస్ వచ్చే అవకాశాలు ఎక్కువ అని పరిశోధనలు చెబుతున్నాయి.
మందులు: కొన్ని రకాల డిప్రెషన్ లేదా ఆందోళన మందులు వాడేవారిలో ఇది కనిపించవచ్చు.
తప్పించుకోవడం ఎలా? (Immediate Solution / The Trick)
ఒకవేళ ఈసారి మీకు ఇలా జరిగితే, భయపడకండి. ఆ దయ్యం నిజం కాదని మీకు ఇప్పుడు తెలుసు. ఆ స్థితి నుండి బయటపడటానికి ఒక చిన్న ట్రిక్ ఉంది:
మీ శరీరం మొత్తం లాక్ అయి ఉండవచ్చు, కానీ మీ కాలి వేళ్లు (Toes), చేతి వేళ్లు లేదా కనురెప్పలు (Eyelids) ఇంకా మీ ఆధీనంలోనే ఉండే అవకాశం ఉంది.
బలవంతంగా లేవడానికి ప్రయత్నించకండి: ఇది భయాన్ని పెంచుతుంది.
చిన్న కదలికపై దృష్టి పెట్టండి: మీ కాలి బొటనవేలును గానీ, చేతి చిటికెన వేలును గానీ కదల్చడానికి ప్రయత్నించండి.
కళ్ళు ఆర్పండి: గట్టిగా కళ్ళు మూసి తెరిచే ప్రయత్నం చేయండి.
సిగ్నల్: ఈ చిన్న కదలిక మెదడుకు ఒక సిగ్నల్ పంపిస్తుంది. "ఓహో, మనం మేల్కొన్నాం కదా" అని మెదడు గ్రహించి, వెంటనే శరీరం మొత్తాన్ని అన్లాక్ (Unlock) చేస్తుంది. దయ్యం మాయమైపోతుంది!
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
1. దీని వల్ల నేను చనిపోయే ప్రమాదం ఉందా?
అస్సలు లేదు. స్లీప్ పెరాలసిస్ ఎంత భయానకంగా అనిపించినా, అది ప్రాణాంతకం కాదు. ఆ సమయంలో మీ శ్వాస ఆగిపోయినట్లు అనిపించినా, మీ శరీరం ఆటోమేటిక్గా గాలి పీల్చుకుంటూనే ఉంటుంది.
2. ఇది మానసిక రోగమా?
కాదు. ఇది చాలా సాధారణమైన నిద్ర సమస్య. ప్రపంచంలో సుమారు 40% మంది జీవితంలో ఒక్కసారైనా దీనిని అనుభవిస్తారు. ఇది పిచ్చి లేదా మానసిక వైకల్యం కాదు.
3. దయ్యం నిజంగా లేదని గ్యారెంటీ ఏంటి?
సైన్స్ దీనిని 'హిప్నాగోజిక్ హలుసినేషన్స్' (Hypnagogic Hallucinations) అని పిలుస్తుంది. మీరు కదలగలిగిన వెంటనే ఆ ఆకారం మాయమైపోవడమే అది భ్రమ అని చెప్పడానికి నిదర్శనం.
4. ఇది రాకుండా ఉండాలంటే ఏం చేయాలి?
రోజూ ఒకే సమయానికి పడుకోవడం, కనీసం 7-8 గంటల నిద్ర ఉండేలా చూసుకోవడం, మరియు పడుకునే ముందు మొబైల్ చూడటం తగ్గించడం మంచిది. అలాగే వెల్లకిలా కాకుండా పక్కకు తిరిగి పడుకోవడం అలవాటు చేసుకోండి.
రాత్రిపూట ఛాతీపై బరువుగా అనిపించడం లేదా కదలలేకపోవడం అనేది దయ్యం పని కాదు, అది కేవలం మన శరీరంలోని బయాలాజికల్ సిస్టమ్లో వచ్చే చిన్న అంతరాయం. మరుసటిసారి మీకు ఇలా జరిగితే, భయపడి అరవకండి (ఎలాగూ అరవలేరు!). ప్రశాంతంగా ఉండి, "ఇది కేవలం కల మాత్రమే, నా బ్రెయిన్ గ్లిచ్ అయ్యింది" అని మీకు మీరే చెప్పుకోండి. చిన్నగా కాలి వేలు కదిలించండి, ఆ భయానక స్థితి నుండి బయటపడండి.
