ఢిల్లీ ఊపిరి పీల్చుకుంటోంది.. ఆరావళి నవ్వుకుంటోంది! దశాబ్దాలుగా అభివృద్ధి పేరుతో, రాళ్ల కోసం కరిగించివేస్తున్న ఆరావళి పర్వతాలకు ఎట్టకేలకు కేంద్రం రక్షణ కవచం తొడిగింది. ఇది కేవలం ఒక పర్వత శ్రేణిని కాపాడే నిర్ణయం మాత్రమే కాదు.. ఉత్తర భారత దేశాన్ని ఎడారిగా మారకుండా అడ్డుకునే ఒక చారిత్రక నిర్ణయం.
ఆరావళి పర్వతాల్లో (Aravalli Range) మైనింగ్పై కేంద్ర పర్యావరణ, అటవీ మంత్రిత్వ శాఖ (MoEF&CC) సంచలన నిర్ణయం తీసుకుంది. ఆరావళి కొండలను పూర్తిగా రక్షించేందుకు ఒక 'లక్ష్మణ రేఖ' గీసింది. ఇకపై ఆరావళి ప్రాంతంలో కొత్త మైనింగ్ లీజులు (Mining Leases) మంజూరు చేయరాదని అన్ని రాష్ట్రాలను (గుజరాత్, రాజస్థాన్, హర్యానా, ఢిల్లీ) కఠినంగా ఆదేశించింది.
ఎందుకు ఈ నిర్ణయం ఇంత కీలకం?
ఇప్పటికే అక్రమ మైనింగ్ వల్ల ఆరావళి కొండలు చాలా వరకు కనుమరుగయ్యాయి. ఇప్పుడు కేంద్రం తీసుకున్న ఈ నిర్ణయం గేమ్ చేంజర్ కానుంది.
మైనింగ్కు బ్రేక్: గుజరాత్ నుంచి ఢిల్లీ వరకు విస్తరించి ఉన్న మొత్తం ఆరావళి శ్రేణిలో ఇకపై కొత్తగా ఒక్క రాయిని కూడా తీయడానికి వీల్లేదు.
కొత్త జోన్స్ గుర్తింపు: ఇప్పటికే మైనింగ్ నిషేధించిన ప్రాంతాలే కాకుండా.. పర్యావరణపరంగా సున్నితమైన మరిన్ని ప్రాంతాలను గుర్తించాలని ‘ఇండియన్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఫారెస్ట్రీ రీసెర్చ్ అండ్ ఎడ్యుకేషన్’ (ICFRE)ను ఆదేశించింది.
భారీ ప్లాన్: ఆరావళి మొత్తానికి ఒక శాస్త్రీయమైన మాస్టర్ ప్లాన్ (MPSM)ను ICFRE రూపొందించనుంది. ఇందులో ఎక్కడెక్కడ కొండలు దెబ్బతిన్నాయి? వాటిని ఎలా పునరుద్ధరించాలి? అనేవి ఉంటాయి.
ఉన్నవాటిపై కూడా ఉక్కుపాదం..
కొత్త లీజులు ఇవ్వకపోవడమే కాదు.. ప్రస్తుతం నడుస్తున్న గనుల విషయంలోనూ నిబంధనలు కఠినతరం చేశారు.
సుప్రీం నిఘా: సుప్రీంకోర్టు ఆదేశాల ప్రకారం.. పర్యావరణానికి హాని కలిగించేలా ఉన్న మైనింగ్ కార్యకలాపాలపై అదనపు ఆంక్షలు విధించారు.
లక్ష్యం: ఢిల్లీ-ఎన్సీఆర్లో కాలుష్యాన్ని తగ్గించడం, ఎడారీకరణను (Desertification) అడ్డుకోవడం, భూగర్భ జలాలను కాపాడటమే ఈ మిషన్ ప్రధాన ఉద్దేశం.
నిజం చెప్పాలంటే..
కేంద్రం తీసుకున్న నిర్ణయం కాగితాల మీద అద్భుతంగా ఉంది. కానీ క్షేత్రస్థాయిలో ఇది ఎంతవరకు అమలవుతుందనేదే అసలైన ప్రశ్న.
మాఫియా సవాల్: ఆరావళిలో మైనింగ్ మాఫియా చాలా బలమైనది. గతంలోనూ ఎన్నో నిషేధాలు వచ్చినా, రాత్రికి రాత్రే కొండలను పిండి చేశారు. కాబట్టి ఈసారి శాటిలైట్ మానిటరింగ్, డ్రోన్లతో పటిష్ట నిఘా ఉంటే తప్ప కొండలు మిగలవు.
అభివృద్ధి vs పర్యావరణం: కొత్త లీజులు ఆపేస్తే.. నిర్మాణ రంగానికి అవసరమైన ముడిసరుకు (నిర్మాణ రాళ్లు) ఎక్కడి నుంచి వస్తుంది? దీనివల్ల నిర్మాణ వ్యయం పెరిగే అవకాశం ఉంది. ప్రభుత్వం దీనికి ప్రత్యామ్నాయ మార్గాలను కూడా ఆలోచించాలి.
ముప్పు: ఆరావళి అనేది థార్ ఎడారిని ఢిల్లీ వైపు రాకుండా అడ్డుకునే ఒక సహజమైన గోడ. ఆ గోడ కూలిపోతే.. రేపు మన రాజధాని కూడా ఇసుక దిబ్బగా మారుతుంది. ఇది మన మనుగడ ప్రశ్న.
