క్రిస్మస్, నూతన సంవత్సర వేడుకల వేళ సైబర్ నేరగాళ్లు పన్నిన కొత్త వల గురించి ఇక్కడ పూర్తి వివరాలు ఉన్నాయి. ఆఫర్ల పేరుతో జరుగుతున్న మోసాల పట్ల అప్రమత్తంగా ఉండండి.
డిసెంబర్ నెల వచ్చిందంటే చాలు.. క్రిస్మస్, న్యూ ఇయర్ సంబరాలు అంబరాన్నంటుతాయి. ఈ పండుగ సీజన్లో ప్రతి ఒక్కరూ కొత్త వస్తువులు కొనడానికి, బహుమతులు ఇవ్వడానికి ఆసక్తి చూపిస్తారు. అయితే, మన ఆనందాన్ని ఆసరాగా చేసుకుని సైబర్ నేరగాళ్లు (Cyber Criminals) రెచ్చిపోతున్నారు. ఆకర్షణీయమైన ఆఫర్లు, లక్కీ డ్రాల పేరుతో అమాయకుల జేబులకు చిల్లులు పెడుతున్నారు. ప్రతి ఒక్కరి చేతిలో స్మార్ట్ఫోన్ ఉండటం వీరికి వరంగా మారింది. వాట్సాప్, మెసేజ్ల ద్వారా వల విసురుతూ.. అందినకాడికి దోచుకుంటున్నారు. పండుగ పూట సంతోషం ఆవిరి కాకూడదంటే.. ఈ మోసాల గురించి కచ్చితంగా తెలుసుకోవాలి.
సైబర్ వల: అసలేం జరుగుతోంది?
ప్రస్తుతం జరుగుతున్న మోసాలు చాలా వినూత్నంగా ఉంటున్నాయి. "క్రిస్మస్ కానుకగా మీకు ఖరీదైన ఐఫోన్ వచ్చింది", "నూతన సంవత్సర లక్కీ డ్రాలో మీరు విజేతగా నిలిచారు" అంటూ మీకు మెసేజ్లు వస్తాయి. వాటి కింద ఒక లింక్ (Link) ఉంటుంది. ఆశపడి ఆ లింక్ క్లిక్ చేశారో.. మీ ఫోన్ హ్యాక్ అయినట్లే! మనకు తెలియకుండానే ఒక హానికరమైన సాఫ్ట్వేర్ ఫోన్లో ఇన్స్టాల్ అవుతుంది. దీని ద్వారా మన వ్యక్తిగత ఫోటోలు, మెసేజ్లు, బ్యాంక్ వివరాలు సైబర్ కేటుగాళ్ల చేతికి వెళ్లిపోతాయి. ఇది కేవలం డబ్బు పోవడమే కాదు, మన ప్రైవసీకి కూడా పెద్ద ముప్పు.
మోసగాళ్ల పద్ధతులు - ప్రమాదాలు (Risks & Methods)
సైబర్ నేరగాళ్లు ప్రధానంగా మూడు రకాలుగా ప్రజలను టార్గెట్ చేస్తున్నారు. వీటిని గుర్తించడం చాలా ముఖ్యం.
నకిలీ షాపింగ్ సైట్లు (Fake E-commerce Sites): అమెజాన్, ఫ్లిప్కార్ట్ వంటి ప్రముఖ సంస్థల పేర్లను పోలి ఉండేలా నకిలీ వెబ్సైట్లను సృష్టిస్తారు. రూ. 10,000 విలువైన వస్తువును కేవలం రూ. 1,000కే ఇస్తామని నమ్మిస్తారు. ఆశపడి ఆర్డర్ చేసేటప్పుడు బ్యాంక్ వివరాలు ఎంటర్ చేయగానే.. ఖాతాలోని డబ్బు మొత్తం మాయమవుతుంది.
ట్రావెల్ టికెట్ మోసాలు: పండుగలకు హైదరాబాద్ నుంచి సొంత ఊళ్లకు వెళ్లే వారి రద్దీని వీరు క్యాష్ చేసుకుంటారు. తక్కువ ధరకే బస్సు, విమాన టికెట్లు ఇస్తామంటూ నకిలీ ట్రావెల్ వెబ్సైట్ల ద్వారా బుకింగ్లు చేయించుకుని మోసగిస్తారు.
సైకలాజికల్ గేమ్: వీరు కేవలం టెక్నాలజీనే కాదు, మనుషుల బలహీనతలను (Human Psychology) వాడుకుంటారు. "ఉచితం", "భారీ తగ్గింపు" అనే పదాలు చూడగానే జనం ఆలోచించకుండా క్లిక్ చేస్తారని వారి నమ్మకం.
రక్షించుకోవడం ఎలా? తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలు (Safety Steps)
ఈ డిజిటల్ యుగంలో మన భద్రత మన చేతుల్లోనే ఉంది. ఈ చిన్నపాటి జాగ్రత్తలు పాటిస్తే మీ డబ్బు సేఫ్.
అధికారిక వెబ్సైట్లే ముఖ్యం: మీకు ఏదైనా ఆఫర్ గురించి మెసేజ్ వస్తే, ఆ లింక్ క్లిక్ చేయకండి. నేరుగా సంబంధిత సంస్థ (Amazon/Flipkart etc.) అధికారిక వెబ్సైట్కి వెళ్లి చెక్ చేయండి. నిజమైన ఆఫర్ అయితే అక్కడ కచ్చితంగా ఉంటుంది.
'https' చెకింగ్: మీరు ఏదైనా వెబ్సైట్లో పేమెంట్ చేసే ముందు.. అడ్రస్ బార్లో 'https://' ఉందో లేదో గమనించండి. ఇందులో 's' అంటే సెక్యూరిటీ (Security) అని అర్థం. స్పెల్లింగ్ తప్పులు ఉన్నాయేమో (ఉదాహరణకు amaz0n.com లాగా) నిశితంగా పరిశీలించండి.
వాట్సాప్ ఫార్వర్డ్స్: తెలియని నంబర్ల నుంచి వచ్చే లింకులను, ఫార్వర్డ్ మెసేజ్లను అస్సలు నమ్మవద్దు. "పది మందికి షేర్ చేస్తే గిఫ్ట్ వస్తుంది" అనేవి పక్కా మోసాలు.
టూ-స్టెప్ వెరిఫికేషన్: మీ వాట్సాప్, సోషల్ మీడియా ఖాతాలకు టూ-స్టెప్ వెరిఫికేషన్ ఆన్ చేసుకోండి. దీనివల్ల హ్యాకింగ్ కష్టమవుతుంది.
గోల్డెన్ అవర్ & ఫిర్యాదు (Immediate Action)
ఒకవేళ మీరు పొరపాటున లింక్ క్లిక్ చేసినా, డబ్బులు పోగొట్టుకున్నా.. కంగారు పడకండి. 'గోల్డెన్ అవర్' (Golden Hour) చాలా ముఖ్యం.
1930 హెల్ప్లైన్: మోసం జరిగిన వెంటనే, ఆలస్యం చేయకుండా కేంద్ర ప్రభుత్వ సైబర్ క్రైమ్ హెల్ప్లైన్ నంబర్ 1930కి కాల్ చేయండి.
ఆన్లైన్ ఫిర్యాదు: cybercrime.gov.in వెబ్సైట్లో ఫిర్యాదు నమోదు చేయండి.
వెంటనే స్పందించండి: మొదటి గంటలోపు ఫిర్యాదు చేస్తే, మీ డబ్బు వేరే ఖాతాల్లోకి వెళ్లకుండా స్తంభింపజేసే అవకాశం (Freeze) ఎక్కువగా ఉంటుంది. తద్వారా డబ్బు తిరిగి వచ్చే ఛాన్స్ ఉంది.
ప్రభావం మరియు నష్టాలు (Consequences)
ఈ మోసాల బారిన పడితే కేవలం ఆర్థిక నష్టమే కాదు, మానసిక వేదన కూడా అనుభవించాల్సి వస్తుంది. క్రెడిట్ కార్డులు బ్లాక్ చేయించడం, పోలీసుల చుట్టూ తిరగడం వంటివి పండుగ వేళ తీవ్ర అసౌకర్యాన్ని కలిగిస్తాయి. అలాగే వ్యక్తిగత డేటా చోరీకి గురైతే, భవిష్యత్తులో బ్లాక్ మెయిలింగ్ వంటి సమస్యలు కూడా తలెత్తవచ్చు.
నిపుణుల మాట (Expert Notes)
సైబర్ భద్రతా నిపుణుల ప్రకారం.. "ఇంటర్నెట్లో ఉచితం (Free) అనేది ఎప్పుడూ ప్రమాదకరమే. ఏదైనా ఆఫర్ నమ్మశక్యం కానంత తక్కువ ధరకు ఉందంటే.. అది కచ్చితంగా మోసమే అయి ఉంటుంది. పండుగ హడావిడిలో మీ విచక్షణ కోల్పోవద్దు."
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
ప్ర: నా బ్యాంకు ఖాతా వివరాలు ఇవ్వకుండానే డబ్బులు ఎలా పోతాయి?
జ: మీరు క్లిక్ చేసే కొన్ని లింక్స్ ద్వారా మీ ఫోన్లో మాల్వేర్ (Malware) ఇన్స్టాల్ అవుతుంది. ఇది మీ కీబోర్డ్ ద్వారా మీరు టైప్ చేసే పాస్వర్డ్లను, ఓటీపీలను దొంగిలించి నేరగాళ్లకు పంపుతుంది.
ప్ర: ఫేక్ వెబ్సైట్ను ఎలా గుర్తించాలి?
జ: డొమైన్ నేమ్ (URL)లో స్పెల్లింగ్ తప్పులు, వెబ్సైట్ డిజైన్ నాసిరకంగా ఉండటం, 'Contact Us' పేజీలో సరైన వివరాలు లేకపోవడం వంటివి ఫేక్ సైట్ లక్షణాలు.
ప్ర: 1930కి కాల్ చేస్తే డబ్బులు కచ్చితంగా వస్తాయా?
జ: కచ్చితంగా వస్తాయని చెప్పలేం కానీ, ఎంత త్వరగా కాల్ చేస్తే (ముఖ్యంగా గంట లోపు), డబ్బు రికవరీ అయ్యే అవకాశాలు అంత ఎక్కువగా ఉంటాయి.
ముగింపు
పండుగలు మనకు ఆనందాన్ని పంచాలి కానీ, విషాదాన్ని కాదు. సైబర్ నేరగాళ్ల వలలో పడకుండా జాగ్రత్తగా ఉండండి. ఆశ, అత్యాశకు పోయి కష్టపడి సంపాదించిన డబ్బును పోగొట్టుకోకండి. అనుమానాస్పద లింకులను క్లిక్ చేయకపోవడమే మీ తొలి రక్షణ కవచం. ఈ సమాచారాన్ని మీ కుటుంబ సభ్యులకు, మిత్రులకు షేర్ చేసి వారిని కూడా అప్రమత్తం చేయండి.
