సింధు లోయ నాగరికత: పుట్టుక నుండి రహస్య పతనం వరకు పూర్తి కథ!
సుమారు 5000 సంవత్సరాల క్రితం, ఈజిప్టులో పిరమిడ్లు నిర్మిస్తున్న సమయంలో, మెసొపొటేమియాలో నగరాలు పుడుస్తున్న కాలంలో... భారత ఉపఖండంలో ఒక అద్భుతమైన నాగరికత అత్యంత నిశ్శబ్దంగా, కానీ అత్యంత ప్రణాళికాబద్ధంగా విలసిల్లింది. అదే సింధు లోయ నాగరికత (Indus Valley Civilization). ఇది కేవలం మనుషుల సమూహం కాదు, క్రమశిక్షణకు, పట్టణ ప్రణాళికకు, పారిశుధ్యానికి మారుపేరుగా నిలిచిన ఒక గొప్ప సమాజం.
క్రీ.పూ. 2600 నాటికి తన ఉచ్ఛస్థితికి చేరుకున్న ఈ నాగరికత, ఆ తర్వాత కొన్ని శతాబ్దాలకే ఎవరికీ అంతుచిక్కని విధంగా కనుమరుగైపోయింది. ఒక గొప్ప సామ్రాజ్యం ఎలా పుట్టింది? అంత అద్భుతమైన నగరాలను ఎలా నిర్మించారు? చివరకు ఆ ప్రజలు ఏమయ్యారు? ఈ ప్రశ్నలకు సమాధానమే ఈ పూర్తి కథనం.
ఆవిష్కరణ: రైల్వే ట్రాక్ కోసం తవ్వితే బయటపడ్డ చరిత్ర!
శతాబ్దాల పాటు మట్టి పొరల్లో దాగి ఉన్న ఈ గొప్ప చరిత్ర 19వ శతాబ్దంలో చాలా యాదృచ్ఛికంగా బయటపడింది. బ్రిటిష్ పాలనలో, పంజాబ్ ప్రాంతంలో (ప్రస్తుత పాకిస్తాన్) రైల్వే లైన్ వేస్తున్నప్పుడు ఇంజనీర్లకు అద్భుతమైన కాల్చిన ఇటుకలు దొరికాయి. వాటి విలువ తెలియక వారు వాటిని రైల్వే ట్రాక్ నిర్మాణంలో వాడేశారు.
కానీ తర్వాత, 1920లలో పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు దయారామ్ సహానీ మరియు ఆర్.డి. బెనర్జీల నేతృత్వంలో హరప్పా, మొహెంజో-దారోలలో తవ్వకాలు జరిపినప్పుడు, ప్రపంచం నివ్వెరపోయే నిజాలు బయటపడ్డాయి. అక్కడ ఒకప్పుడు లక్షలాది మంది నివసించిన అత్యంత అభివృద్ధి చెందిన నగరాలు ఉండేవని తెలిసింది. సింధు నది మరియు దాని ఉపనదుల పరివాహక ప్రాంతంలో విస్తరించి ఉండటం వల్ల దీనికి 'సింధు లోయ నాగరికత' అని పేరు వచ్చింది.
స్వర్ణయుగం: అద్భుతమైన నగర నిర్మాణం (Urban Planning)
సింధు నాగరికత యొక్క గొప్పతనం వారి భవనాల్లో లేదు, వారి ప్రణాళికలో ఉంది. మొహెంజో-దారో, హరప్పా, లోథల్, ధోలవీర వంటి నగరాలు ఒక పక్కా ప్లాన్ ప్రకారం నిర్మించబడ్డాయి. వీధులన్నీ గ్రిడ్ పద్ధతిలో (చదరంగం బల్లలా) ఒకదానికొకటి లంబకోణంలో కలుసుకునేవి. ప్రధాన రహదారులు చాలా వెడల్పుగా ఉండేవి. ఆశ్చర్యకరమైన విషయం ఏమిటంటే, వారు ఇళ్లు కట్టడానికి ఎండబెట్టిన లేదా కాల్చిన ఇటుకలను వాడారు మరియు ఈ ఇటుకలన్నీ ఒకే ప్రామాణిక కొలతలో ఉండేవి. ఇళ్లు ఒకటి లేదా రెండు అంతస్తులలో ఉండేవి, ప్రతి ఇంటికి ఒక బావి, స్నానాల గది ఉండేది.
వారి ప్రత్యేకతలు: ప్రపంచానికి పాఠాలు
సింధు ప్రజలను ప్రపంచంలోనే తొలి 'అర్బన్ జీనియస్' అని పిలవడానికి ప్రధాన కారణం వారి భూగర్భ మురుగునీటి పారుదల వ్యవస్థ (Underground Drainage System). 5000 ఏళ్ల క్రితమే, ప్రతి ఇంటి నుండి మురుగునీరు వీధిలోని ప్రధాన కాలువలోకి వెళ్లేలా, ఆ కాలువలు రాతి పలకలతో కప్పబడి ఉండేలా వారు నిర్మించారు. శుభ్రం చేయడానికి మ్యాన్హోల్స్ కూడా ఉన్నాయి.
పారిశుధ్యం పట్ల వారికున్న శ్రద్ధ నేటి ఆధునిక నగరాలకు కూడా ఆదర్శం. మొహెంజో-దారోలోని 'మహా స్నానవాటిక' (Great Bath) వారి వాటర్ ఫ్రూఫింగ్ టెక్నాలజీకి నిదర్శనం. వారు మెసొపొటేమియాతో వర్తకం చేసేవారు. వారి లిపి బొమ్మలతో కూడి ఉంటుంది, అది ఇప్పటికీ ఎవరూ చదవలేకపోవడం ఒక పెద్ద మిస్టరీ.
అంతుచిక్కని పతనం: ఆ గొప్ప నాగరికత ఏమైంది?
సుమారు క్రీ.పూ. 1900 తర్వాత ఈ నాగరికత క్షీణించడం ప్రారంభించింది. క్రీ.పూ. 1300 నాటికి పూర్తిగా కనుమరుగైంది. అంతటి ప్రణాళికాబద్ధమైన నగరాలను ప్రజలు ఎందుకు వదిలి వెళ్ళిపోయారు? దీనికి కచ్చితమైన కారణం ఇప్పటికీ ఒక రహస్యమే, కానీ చరిత్రకారులు కొన్ని బలమైన సిద్ధాంతాలను ప్రతిపాదించారు.
అత్యంత బలమైన సిద్ధాంతం వాతావరణ మార్పు (Climate Change). అనేక నగరాలు సరస్వతి నది (ఘగ్గర్-హక్రా) ఒడ్డున ఉండేవి. కాలానుగుణంగా నదులు ఎండిపోవడం లేదా వాటి ప్రవాహ దిశ మారిపోవడం వల్ల వ్యవసాయం దెబ్బతిని, ప్రజలు ఆ ప్రాంతాలను వదిలి గంగా-యమునా మైదానాల వైపు వలస వెళ్లి ఉండవచ్చు.
మరొక సిద్ధాంతం ప్రకారం, భారీ భూకంపాలు లేదా వరదలు నగరాలను ముంచెత్తి ఉండవచ్చు. ఒకప్పుడు ఆర్యుల దండయాత్ర వల్ల ఈ నాగరికత అంతమైందని భావించేవారు, కానీ దానికి సరైన ఆధారాలు లేకపోవడంతో ఇప్పుడు ఆ సిద్ధాంతాన్ని పెద్దగా పరిగణనలోకి తీసుకోవడం లేదు. కారణం ఏదైనా, ఒక గొప్ప నాగరికత నెమ్మదిగా కాలగర్భంలో కలిసిపోయింది.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
సింధు లోయ నాగరికత కాలం ఏది?
ఇది కంచు యుగానికి చెందిన నాగరికత. ఇది సుమారు క్రీ.పూ. 3300 నుండి క్రీ.పూ. 1300 వరకు కొనసాగింది. క్రీ.పూ. 2600 నుండి క్రీ.పూ. 1900 మధ్య కాలాన్ని దీని పరిపక్వ దశ లేదా స్వర్ణయుగంగా పరిగణిస్తారు.
వారి లిపిని మనం ఎందుకు చదవలేకపోతున్నాము?
సింధు లిపి చిత్రలిపి (Pictographic Script). ఆ బొమ్మలు ఏ శబ్దాలను లేదా భావాలను సూచిస్తాయో తెలుసుకోవడానికి మనకు 'రోసెట్టా స్టోన్' వంటి ద్విభాషా శాసనాలు ఏవీ దొరకలేదు. అందుకే అది ఇప్పటికీ ఒక మిస్టరీగానే మిగిలిపోయింది.
ఈ నాగరికత ఏయే ప్రాంతాల్లో విస్తరించింది?
ఇది ప్రస్తుత పాకిస్తాన్, వాయువ్య భారతదేశం (పంజాబ్, హర్యానా, రాజస్థాన్, గుజరాత్), మరియు ఆఫ్ఘనిస్తాన్ లోని కొన్ని ప్రాంతాలలో విస్తరించి ఉంది.
సింధు లోయ నాగరికత మన చరిత్రలో ఒక బంగారు అధ్యాయం. వారు నేర్పిన పట్టణ ప్రణాళిక, పారిశుధ్యం వంటి పాఠాలు నేటికీ మనకు ఉపయోగపడతాయి. వారి పతనం మనకు వాతావరణ మార్పుల పట్ల అప్రమత్తంగా ఉండాలని హెచ్చరిస్తుంది. ఈ గొప్ప చరిత్రను తెలుసుకోవడం ప్రతి భారతీయుడి బాధ్యత.
సింధు లోయ నాగరికత పతనానికి ప్రధాన కారణం ఏమని మీరు అనుకుంటున్నారు? వాతావరణ మార్పా లేక మరేదైనా కారణమా? ఈ చారిత్రక కథనాన్ని మీ స్నేహితులతో షేర్ చేయండి! మరిన్ని ఆసక్తికరమైన కథనాల కోసం telugu13.com ను అనుసరించండి.
