ప్రస్తుత కాలంలో మనలో చాలామంది ఆఫీసుల్లో కంప్యూటర్ల ముందు గంటల తరబడి కూర్చుని పనిచేస్తుంటారు. ఇంటికి వచ్చాక టీవీ లేదా ఫోన్ చూస్తూ సోఫాలో గడుపుతారు. కానీ, ఈ 'కంఫర్ట్' మన ప్రాణాల మీదకు తెస్తుందని మీకు తెలుసా? ఆరోగ్య నిపుణులు ఇప్పుడు కూర్చోవడాన్ని "కొత్త రకం స్మోకింగ్" (Sitting is the new smoking) అని పిలుస్తున్నారు.
మనం ఎంత ఆరోగ్యకరమైన ఆహారం తిన్నా, ప్రతిరోజూ జిమ్కి వెళ్ళినా, మిగతా సమయమంతా కదలకుండా కూర్చుంటే అది ఆరోగ్యంపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతుంది. అసలు ఎక్కువ సేపు కూర్చోవడం వల్ల మన శరీరంలో ఏం జరుగుతుంది? దీని నుండి మనల్ని మనం ఎలా కాపాడుకోవాలో ఈ ఆర్టికల్లో వివరంగా తెలుసుకుందాం.
నిశ్చల జీవనశైలి అంటే ఏమిటి? (What Happens When You Sit?)
మనిషి శరీరం కదలికల కోసం సృష్టించబడింది, గంటల తరబడి స్తంభించిపోవడానికి కాదు. ఎప్పుడైతే మనం ఎక్కువ సేపు (రోజుకు 6-8 గంటలకు మించి) కదలకుండా కూర్చుంటామో, అప్పుడు మన జీవక్రియ (Metabolism) నెమ్మదిస్తుంది. కండరాల కదలిక లేకపోవడం వల్ల కొవ్వును కరిగించే సామర్థ్యం 90% వరకు పడిపోతుంది.
రక్త ప్రసరణ మందగించి, కాళ్ళలో రక్తం నిలిచిపోవడం వంటి సమస్యలు మొదలవుతాయి. మనం కూర్చున్నప్పుడు మన శరీరంలోని అతిపెద్ద కండరాలైన కాళ్ళు, పిరుదులు (Glutes) పనిచేయడం మానేస్తాయి. దీనివల్ల మెదడుకు, గుండెకు వెళ్లే రక్త ప్రసరణలో మార్పులు వస్తాయి. ఇది కేవలం అలసట మాత్రమే కాదు, అంతర్గత అవయవాల పనితీరును దెబ్బతీసే ఒక ప్రమాదకరమైన స్థితి.
కూర్చోవడం వల్ల కలిగే అనారోగ్య సమస్యలు (Dangers & Health Risks)
ఎక్కువ సేపు కూర్చోవడం వల్ల తల నుంచి పాదాల వరకు అనేక సమస్యలు వస్తాయి. వాటిలో ముఖ్యమైనవి:
గుండె జబ్బుల ముప్పు: ఎక్కువ సేపు కూర్చునే వారిలో గుండెపోటు వచ్చే అవకాశం 147% ఎక్కువగా ఉంటుందని కొన్ని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. కొవ్వు కరగకపోవడం వల్ల అది రక్తనాళాల్లో పేరుకుపోతుంది.
టైప్-2 డయాబెటిస్: కండరాలు విశ్రాంతిలో ఉన్నప్పుడు, అవి రక్తంలోని గ్లూకోజ్ను గ్రహించలేవు. దీనివల్ల ఇన్సులిన్ నిరోధకత (Insulin Resistance) పెరిగి, షుగర్ వ్యాధి వచ్చే ప్రమాదం పెరుగుతుంది.
వెన్నునొప్పి మరియు మెడనొప్పి: కుర్చీలో వంగి కూర్చోవడం వల్ల వెన్నెముక డిస్క్లపై విపరీతమైన ఒత్తిడి పడుతుంది. ఇది దీర్ఘకాలిక బ్యాక్ పెయిన్ (Back Pain) మరియు 'టెక్స్ట్ నెక్' సమస్యలకు దారితీస్తుంది.
బరువు పెరగడం: మనం కదలనప్పుడు కేలరీలు ఖర్చు కావు. తిన్న ఆహారం కొవ్వుగా మారి పొట్ట చుట్టూ (Belly Fat) పేరుకుపోతుంది. ఊబకాయం రావడానికి ఇదే ప్రధాన కారణం.
మానసిక సమస్యలు: ఒకే చోట కదలకుండా ఉండటం వల్ల మెదడుకు ఆక్సిజన్ సరఫరా తగ్గి, ఆందోళన (Anxiety) మరియు డిప్రెషన్ వంటి సమస్యలు పెరిగే అవకాశం ఉందని నిపుణులు గుర్తించారు.
కాళ్ళ సమస్యలు: రక్త ప్రసరణ సరిగా లేక వెరికోస్ వెయిన్స్ (Varicose Veins) రావడం, లేదా కాళ్ళ వాపులు రావడం సర్వసాధారణం.
పరిష్కార మార్గాలు: నిపుణులు ఏం సూచిస్తున్నారు? (How to Use / Remedies)
ఉద్యోగం మానేయలేం కాబట్టి, కూర్చునే విధానంలో మార్పులు చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యం. నిపుణులు సూచిస్తున్న కొన్ని సులభమైన చిట్కాలు ఇవే:
1. ప్రతి 30 నిమిషాలకు విరామం: ప్రతి అరగంటకు ఒకసారి లేచి నిల్చోవడం లేదా 2-3 నిమిషాలు నడవడం అలవాటు చేసుకోండి. ఫోన్లో అలారం పెట్టుకోవడం మంచిది.
2. నిల్చొని పనిచేయడం: వీలైతే 'స్టాండింగ్ డెస్క్' (Standing Desk) ఉపయోగించండి. లేదా ఫోన్ కాల్స్ మాట్లాడుతున్నప్పుడు, సహోద్యోగులతో చర్చించేటప్పుడు నడుస్తూ మాట్లాడండి.
3. సరైన భంగిమ (Posture): కూర్చున్నప్పుడు మీ వెన్ను నిటారుగా ఉండేలా చూసుకోండి. కంప్యూటర్ స్క్రీన్ కళ్ళకు సమాంతరంగా ఉండాలి. కాళ్ళు నేలకు ఆనించి ఉంచాలి.
4. నీరు ఎక్కువగా త్రాగండి: ఇది రెండు రకాలుగా సాయపడుతుంది. ఒకటి హైడ్రేషన్, రెండు.. వాష్రూమ్కి వెళ్ళడానికి మీరు సీటు నుంచి లేవాల్సి వస్తుంది కాబట్టి కదలిక ఉంటుంది.
5. మెట్లు ఎక్కండి: లిఫ్ట్కి బదులు మెట్లు వాడటం వల్ల గుండె వేగం పెరిగి, రక్త ప్రసరణ మెరుగుపడుతుంది.
ఎంతసేపు కూర్చోవచ్చు? (Dosage / Duration Limits)
నియమం: ప్రతి 30 నిమిషాల కూర్చొనే సమయానికి కనీసం 5 నిమిషాల కదలిక ఉండాలి.
గరిష్ట సమయం: రోజుకు మొత్తం మీద 4 నుండి 6 గంటల కంటే ఎక్కువ కూర్చోవడం ప్రమాదకరం.
వ్యాయామం: ఒకవేళ మీరు రోజుకు 8 గంటలు కూర్చుంటే, దాని ప్రభావాన్ని తగ్గించడానికి కనీసం 60-75 నిమిషాల మధ్యస్థ వ్యాయామం అవసరమని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.
జాగ్రత్తలు & అపోహలు (Precautions & Side Effects)
కూర్చోవడం మంచిది కాదు కదా అని, రోజంతా నిల్చోవడం కూడా మంచిది కాదు:
అతిగా నిల్చోవడం: గంటల తరబడి కదలకుండా నిల్చోవడం వల్ల కాళ్ళ నొప్పులు, వెరికోస్ వెయిన్స్ సమస్యలు వస్తాయి. కూర్చోవడం, నిల్చోవడం మధ్య సమతుల్యత (Balance) ఉండాలి.
జిమ్ చేస్తున్నాను కదా అని: "నేను ఉదయం ఒక గంట జిమ్ చేస్తాను, కాబట్టి రోజంతా కూర్చున్నా పర్లేదు" అనుకోవడం అపోహ. ఉదయం వ్యాయామం చేసినా, రోజంతా కదలకుండా ఉంటే 'సిట్టింగ్ డిసీజ్' ముప్పు పొంచి ఉంటుంది.
వయసు ప్రభావం: 50 ఏళ్లు దాటిన వారు ఎక్కువ సేపు ఒకే భంగిమలో ఉండటం వల్ల కీళ్ళ నొప్పులు త్వరగా వస్తాయి. వీరు మరింత తరచుగా బ్రేక్స్ తీసుకోవాలి.
శాస్త్రీయ ఆధారాలు (Scientific Evidence)
ప్రఖ్యాత 'మాయో క్లినిక్' (Mayo Clinic) చేసిన పరిశోధనలో, రోజుకు 8 గంటల కంటే ఎక్కువ కూర్చునే వారికి, ఊబకాయం మరియు స్మోకింగ్ చేసే వారికి ఉండేటంత మరణ ముప్పు ఉంటుందని తేలింది. అలాగే, 'అమెరికన్ జర్నల్ ఆఫ్ ఎపిడెమియాలజీ' ప్రకారం, ఎక్కువ సేపు కూర్చునే వారిలో క్యాన్సర్ ముప్పు కూడా పెరుగుతున్నట్లు గుర్తించారు.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
1. నేను ఆఫీసులో రోజంతా బిజీగా ఉంటాను, ఎలా నడవాలి?
పెద్దగా నడవాల్సిన పనిలేదు. కేవలం మీ సీటులో నుంచి లేచి, ఒళ్లు విరుచుకోవడం (Stretching) లేదా ఒక గ్లాసు నీళ్లు తెచ్చుకోవడం వంటి చిన్న కదలికలు కూడా చాలు.
2. స్టాండింగ్ డెస్క్ నిజంగా ఉపయోగపడుతుందా?
ఖచ్చితంగా. స్టాండింగ్ డెస్క్ వాడటం వల్ల కూర్చునే సమయం తగ్గుతుంది. ఇది భుజం మరియు వెన్ను నొప్పులను తగ్గించడంలో చాలా బాగా పనిచేస్తుంది.
3. కూర్చునే విధానం (Posture) ఎలా ఉండాలి?
మీ పాదాలు నేలకు పూర్తిగా ఆని ఉండాలి. మోకాళ్ళు 90 డిగ్రీల కోణంలో ఉండాలి. వెన్నెముకకు సపోర్ట్ ఉండే కుర్చీని వాడటం మంచిది.
4. మెడ నొప్పి ఎక్కువగా వస్తోంది, ఏం చేయాలి?
ఇది 'టెక్స్ట్ నెక్' కావచ్చు. కంప్యూటర్ స్క్రీన్ని మీ కంటి స్థాయికి (Eye Level) పెంచుకోండి. ప్రతి 20 నిమిషాలకు ఒకసారి 20 అడుగుల దూరంలో ఉన్న వస్తువును చూడటం (20-20-20 రూల్) పాటించండి.
మనిషి శరీరం కదిలితేనే ఆరోగ్యంగా ఉంటుంది. ఆధునిక ఉద్యోగాలు మనల్ని కుర్చీలకు కట్టిపడేసినా, మన ఆరోగ్యం మన చేతుల్లోనే ఉంది. పని మధ్యలో చిన్న చిన్న విరామాలు తీసుకోవడం, తరచుగా కదలడం అనే చిన్న మార్పులు మిమ్మల్ని పెద్ద పెద్ద ఆసుపత్రి ఖర్చుల నుండి కాపాడతాయి. ఈరోజే కాదు, ఇప్పుడే లేచి కాసేపు నడవండి!
