మొహెంజో-దారో 'మహా స్నానవాటిక': 5000 ఏళ్ల నాటి ఇంజనీరింగ్ అద్భుతం!
సింధు లోయ నాగరికత (Indus Valley Civilization) గురించి మాట్లాడుకునేటప్పుడు, మన కళ్ళ ముందు మెదిలే అత్యంత అద్భుతమైన నిర్మాణాలలో ఒకటి మొహెంజో-దారోలోని "మహా స్నానవాటిక" (The Great Bath). సుమారు 5000 సంవత్సరాల క్రితం నిర్మించిన ఈ కట్టడం, కేవలం ఒక నీటి కొలను మాత్రమే కాదు. ఇది ఆ కాలపు ప్రజల అద్భుతమైన ఇంజనీరింగ్ నైపుణ్యానికి, పారిశుధ్యం పట్ల వారికున్న శ్రద్ధకు, మరియు వారి సాంస్కృతిక, మతపరమైన విశ్వాసాలకు ఒక ప్రతీక. నేటి ఆధునిక స్విమ్మింగ్ పూల్స్ నిర్మాణానికి ఏమాత్రం తీసిపోని ఈ నిర్మాణం వెనుక ఉన్న రహస్యాలను ఈ కథనంలో తెలుసుకుందాం.
అద్భుతమైన ఇంజనీరింగ్ మరియు నిర్మాణం (Engineering Brilliance)
మొహెంజో-దారో నగరం రెండు భాగాలుగా ఉండేది: ఎత్తైన ప్రదేశంలో ఉన్న 'సిటాడెల్' (Citadel - కోట ప్రాంతం) మరియు దిగువ నగరం. ఈ మహా స్నానవాటిక సిటాడెల్ ప్రాంతంలో ఉంది, ఇది దాని ప్రాముఖ్యతను సూచిస్తుంది.
డిజైన్ మరియు కొలతలు: ఇది ఒక పెద్ద దీర్ఘచతురస్రాకారపు (Rectangular) ట్యాంక్. దీని కొలతలు సుమారుగా 12 మీటర్ల పొడవు, 7 మీటర్ల వెడల్పు మరియు 2.4 మీటర్ల లోతు ఉన్నాయి. కొలనులోకి దిగడానికి ఉత్తరం మరియు దక్షిణం వైపు నుండి మెట్లు నిర్మించారు. ఈ కొలను చుట్టూ వరండాలు మరియు మూడు వైపులా గదులు ఉన్నాయి. వీటిని బట్టలు మార్చుకునే గదులుగా (Changing Rooms) ఉపయోగించి ఉండవచ్చు.
వాటర్ ఫ్రూఫింగ్ టెక్నాలజీ (ది గ్రేట్ సీక్రెట్): ఈ నిర్మాణం యొక్క అతిపెద్ద ప్రత్యేకత దాని వాటర్ ఫ్రూఫింగ్. 5000 ఏళ్ల క్రితమే నీరు లీక్ అవ్వకుండా వారు చేసిన ఏర్పాటు అమోఘం.
కాల్చిన ఇటుకలు: ట్యాంక్ నిర్మాణానికి పక్కాగా కాల్చిన ఇటుకలను వాడారు. వీటిని జిప్సం (Gypsum) మోర్టార్తో అతికించారు.
బిటుమెన్ (తారు) పూత: ఇదే అసలైన హైలైట్! ఇటుకల పొర వెనుక, నీరు ఏమాత్రం బయటకు పోకుండా ఉండేందుకు సుమారు ఒక అంగుళం మందంతో 'బిటుమెన్' (Bitumen - సహజ తారు) పూతను వాడారు. ఇది ఆ కాలంలో అత్యంత అధునాతన సాంకేతికత.
నీటి సరఫరా మరియు డ్రైనేజీ: కొలను నింపడానికి పక్కనే ఉన్న ఒక పెద్ద బావి నుండి నీటిని సరఫరా చేసేవారు. ఉపయోగించిన నీటిని బయటకు పంపడానికి ఒక అద్భుతమైన డ్రైనేజీ వ్యవస్థ ఉంది. ట్యాంక్ ఒక మూల నుండి నీరు ఒక పెద్ద కాలువ ద్వారా బయటకు వెళ్లేది. ఈ కాలువపై కమాను (Corbelled Arch) నిర్మాణం ఉండటం విశేషం, ఇది వారి నిర్మాణ నైపుణ్యానికి నిదర్శనం.
ఉద్దేశ్యం మరియు సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యత (Purpose & Cultural Significance)
ఇంత గొప్పగా నిర్మించిన ఈ స్నానవాటిక ఉద్దేశ్యం ఏమిటి? ఇది సామాన్య ప్రజల వినోదం కోసం నిర్మించిన స్విమ్మింగ్ పూల్ కాదని చరిత్రకారులు, పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు ఏకాభిప్రాయంతో ఉన్నారు.
ఆచార స్నానాలు (Ritual Bathing): దీని నిర్మాణం, ఇది ఉన్న ప్రదేశం (సిటాడెల్ - ఎగువ నగరం) చూస్తుంటే, దీనిని మతపరమైన లేదా ఆచారపరమైన స్నానాల కోసం ఉపయోగించి ఉంటారని బలంగా నమ్ముతున్నారు. భారతదేశంలో నేటికీ పవిత్ర నదులలో స్నానం చేయడం, పూజలకు ముందు శుద్ధి చేసుకోవడం అనే సంప్రదాయం ఉంది. బహుశా, సింధు ప్రజలకు కూడా 'నీరు' ఒక పవిత్రమైన అంశం అయి ఉండవచ్చు.
పవిత్రత మరియు పారిశుధ్యం: పురోహితులు, లేదా ఉన్నత వర్గాల వారు ఏదైనా ప్రత్యేక పూజలు లేదా ఉత్సవాల సందర్భంగా తమను తాము శుద్ధి చేసుకోవడానికి (Purification Ceremonies) ఈ మహా స్నానవాటికలో మునిగేవారని భావిస్తున్నారు. "పరిశుభ్రతే దైవత్వం" అనే భావన సింధు లోయ నాగరికత ప్రజల జీవన విధానంలో భాగమని ఇది నిరూపిస్తుంది. వారి సమాజంలో మతానికి, ఆచారాలకు ఉన్న ప్రాముఖ్యతను ఇది తెలియజేస్తుంది.
తరచుగా అడిగే ప్రశ్నలు (FAQs)
మహా స్నానవాటిక ఎక్కడ ఉంది?
ఇది సింధు లోయ నాగరికతకు చెందిన పురాతన నగరమైన మొహెంజో-దారోలో ఉంది. ఈ ప్రదేశం ప్రస్తుతం పాకిస్తాన్లోని సింధ్ ప్రావిన్స్లో ఉంది.
దీని నిర్మాణంలో వాడిన ప్రత్యేకమైన పదార్థం ఏమిటి?
నీరు లీక్ అవ్వకుండా వాటర్ ఫ్రూఫింగ్ కోసం వాడిన 'బిటుమెన్' (Bitumen - సహజ తారు) దీని నిర్మాణంలో అత్యంత ప్రత్యేకమైన పదార్థం.
దీనిని సామాన్య ప్రజలు ఉపయోగించేవారా?
ఖచ్చితంగా చెప్పలేము, కానీ ఇది 'సిటాడెల్' (ఎగువ నగరం) లో ఉంది కాబట్టి, దీనిని ప్రధానంగా పురోహితులు, పాలకులు లేదా ఉన్నత వర్గాల వారు ప్రత్యేక సందర్భాలలో ఆచార స్నానాల కోసం ఉపయోగించి ఉంటారని చరిత్రకారులు భావిస్తున్నారు.
మొహెంజో-దారోలోని మహా స్నానవాటిక కేవలం ఇటుకలు మరియు మోర్టార్తో కట్టిన కట్టడం కాదు. ఇది ప్రాచీన భారతదేశపు ఇంజనీరింగ్ ప్రతిభకు, వారు నీటికి ఇచ్చిన పవిత్రతకు, మరియు వారి వ్యవస్థీకృత సామాజిక జీవనానికి ఒక చెరగని సాక్ష్యం. 5000 ఏళ్ల క్రితమే ఇంతటి అధునాతన ఆలోచనలు కలిగి ఉండటం నిజంగా గర్వించదగ్గ విషయం.
ఈ అద్భుతమైన నిర్మాణం గురించి మీ అభిప్రాయం ఏమిటి? ప్రాచీన ఇంజనీరింగ్ మిమ్మల్ని ఆశ్చర్యపరిచిందా? ఈ చారిత్రక కథనాన్ని మీ స్నేహితులతో షేర్ చేయండి! మరిన్ని ఆసక్తికరమైన విషయాల కోసం telugu13.com ను అనుసరించండి.
